Σήμερα
θα μιλήσουμε για εσάς, τους νέους. Γιατί είστε σημαντικοί. Γιατί έχετε όνειρα
και πρέπει να τα πραγματοποιήσετε.
Θα
μιλήσουμε για τις εξετάσεις. Και αυτό φαντάζει δύσκολο. Είναι δίκαιο το σύστημα;
εξετάζει όλες τις δεξιότητες;
Ο
Αινστάιν έλεγε ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ταλαντούχοι, αλλά αν κρίνεις ένα ψάρι
από την ικανότητά του να ανεβαίνει σε ένα δέντρο θα περάσει όλη τη ζωή του
θεωρώντας ότι είναι ανίκανο.
Το
πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να εφοδιαστείτε με μια καλή εκπαίδευση
ώστε να βγείτε εκεί έξω και να αλλάξετε τον κόσμο. Να πάρετε εφόδια, να γίνετε
καλύτεροι για να μπορέσετε να βοηθήσετε όχι μόνο τους εαυτούς σας, αλλά ΚΑΙ
τους άλλους.
Σε
αυτό τον αγώνα χρειάζεστε πίστη. Χρειάζεστε πίστη ότι μπορείτε να τα
καταφέρετε. Αυτό είναι που κάνει τον άνθρωπο διαφορετικό, που τον κάνει να
ξεπερνάει τα όριά του.
Θα
σας πω μια ιστορία.
Πριν
τον Απρίλιο του 1954 υπήρχε μια κοινή πίστη, μια παγκόσμια αντίληψη, διότι το
προσπαθούσαμε συνέχεια και συνέχεια και αποτυγχάναμε να κάνουμε τα 1600mσε
λιγότερο από 4 λεπτά. Θεωρήθηκε ότι είναι ανθρωπίνως φυσικά αδύνατο να τα
καταφέρουμε. Οπότε όταν συνέβαινε αυτό θεωρούσαμε ότι έτσι είναι.
Και
τότε ο RogerBannisterήρθε
και έσπασε το φράγμα των 4 λεπτών.
Από
τότε μέχρι τις μέρες μας πάνω από 20000 άτομα έσπασαν αυτό το φράγμα. Ακόμη και
μαθητές λυκείου.
20000
άνθρωποι. Τι άλλαξε;
Το
είδαμε να γίνεται. Το πιστέψαμε ότι μπορούμε να το κάνουμε και εμείς.
Και
αν δούμε τις εξετάσεις; Πόσοι άλλοι πριν από σας το κατάφεραν ήδη;
Χιλιάδες,
εκατομμύρια. Άρα και εσείς μπορείτε να τα καταφέρετε. Αρκεί να το πιστέψετε.
Είναι
εύκολο;
Όχι
βέβαια.
Το
κυνήγι του στόχου, του ονείρου πολλές φορές είναι ένας μοναχικός δρόμος.
Χρειάζεται η στήριξη της οικογένειας, χρειάζονται οι εμπνευσμένοι δάσκαλοι, που
θα σε καθοδηγούν, που θα σε κατευθύνουν, που θα σε εμπνέουν για να δώσεις το
κάτι παραπάνω. Αλλά ο αγώνας είναι μοναχικός, είναι δύσκολος.
Εκεί
πάνω από τα βιβλία σου, είσαι μόνος.
Πάνω
από το τεστ, είσαι μόνος• γιαυτό και πρέπει να αγωνίζεσαι για τα δικά σου
όνειρα μόνο.
Θέλει
πολλή προσπάθεια. Θα νιώσετε κουρασμένοι, απογοητευμένοι, θα νιώσετε ότι θα
αποτύχετε, αλλά μη φοβηθείτε.
Είστε
έτοιμοι να δώσετε την πρώτη μάχη της ζωής σας και σας έχουν πείσει ότι είναι η
πιο μεγάλη, η πιο σημαντική. Ότι αυτή θα κρίνει την υπόλοιπη ζωή σας, ότι θα
κρίνει τα πάντα. Και φοβάστε.
Κάποιοι
σκέφτεστε πως να γινόταν να μη συμβεί, να μη χρειαστεί να περάσετε αυτή τη
διαδικασία. Εγώ σας λέω: μη φοβάστε!
Ούτε
η πιο σκληρή μάχη της ζωής σας είναι , ούτε η πιο μεγάλη.
Είναι
απλά η πρώτη.
Και
γι’ αυτό είναι σημαντική.
Όχι
ως προς το αποτέλεσμα. Αλλά για τον τρόπο που θα τη δώσετε. Αν θα τα δώσετε όλα
ή όχι. Αυτό μετράει. Μη φοβάστε την "αποτυχία", μη φοβάστε την
αλλαγή. Μη φοβάστε το άγνωστο! Τις περισσότερες φορές ο εχθρός που πρέπει να
αντιμετωπίσουμε είναι μέσα μας, δεν είναι άλλος παρά ο ίδιος μας ο εαυτός. Μ’
αυτόν αναμετριόμαστε.
Μη
φοβάστε. Ακόμη και αν χρειαστεί να βγείτε έξω από το «κουτί». Για να τα
καταφέρεις πολλές φορές χρειάζεται να δημιουργήσεις χώρο και χρόνο….
Μη
φοβάστε την "αποτυχία”.
Ο
ThomasEdisonπραγματοποίησε
περίπου 1000 αποτυχημένα πειράματα πριν καταφέρει να κατασκευάσει το λαμπτήρα
πυρακτώσεως. Γι αυτό πρέπει να συνεχίζουμε να προσπαθούμε. Γιατί το ακόμη ένα
αποτυχημένο πείραμα μας φέρνει πιο κοντά στην επιτυχία.
Αξίζει
όλο αυτό; Αξίζει αυτός ο αγώνας;
Αδιαμφισβήτητα.
Κάθε τι το μεγάλο, κάθε επιτυχία έρχεται μετά από πολύ σκληρό αγώνα. Σου
δείχνουν τους πανηγυρισμούς, σου δείχνουν τα τρόπαια, αλλά όλα αυτά έρχονται μετά από σκληρό αγώνα, μετά
από αποτυχίες, μετά από επιμονή.
Πίσω
από τη λάμψη, υπάρχει πάντα πολύ σκοτάδι, πολύ ιδρώτας, πολύ πόνος και αρκετές
αποτυχίες. Αλλά είναι ο μόνος δρόμος για να καταφέρουμε τα όνειρά μας.
Αυτό
που πρέπει να κάνουμε είναι να αλλάξουμε αντίληψη. Οι Πανελλήνιες ΔΕΝ είναι το
τέλος. Είναι η αρχή.
Ο
Μουσικοφιλολογικός Σύλλογος Σκουφάς και τα Φροντιστήρια Μ.Ε Αστρολάβος σας
προσκαλούν στην εκδήλωση με τίτλο :
«Γονείς – Παιδιά – Εκπαιδευτικοί στις Πανελλήνιες, “Ας
συστηθούμε ξανά”»
με κύρια ομιλήτρια την ψυχίατρο- ψυχαναλύτρια ομάδας κα. Μαρτίνα Μπρίτσα.Η εκδήλωση θα γίνει το Σάββατο 10 Νοεμβρίουκαι ώρα 19:30στην αίθουσα του Μουσικοφιλολογικού
συλλόγου Σκουφάς, με
κύρια ομιλία « Πανελλήνιες και αποχωρισμός»
•Η οδύνη γονέων & παιδιών: •Γονείς και
Έφηβοι-Μια διαρκής Σύγκρουση, •Τα «φαντάσματα» των γονέων - Ανεκπλήρωτες
προσδοκίες, •Ο Σύγχρονος εκπαιδευτικός είναι εκεί; •Τι σημαίνει επιτυχία; από
την κα Μ. Μπρίτσα, αλλά και ανάλυση του Νέου συστήματος εξετάσεων, σε συνδυασμό
με καίριες απαντήσεις και χρήσιμες τεχνικές για τις εξετάσεις από καθηγητές των
φροντιστηρίων θα προσπαθήσουμε να ξεκαθαρίσουμε τους μύθους και την
πραγματικότητα όσον αφορά αυτό το μεγάλο ζήτημα, τις Πανελλήνιες Εξετάσεις.
Την εκδήλωση συντονίζει η δημοσιογράφος Βίκυ Καινούργιου.
Από αυτή τη μοναχική γωνιά του στον Κόσμο το ανθρώπινο είδος, πολλές φορές ένιωσε να βρίσκεται στο κέντρο του Σύμπαντος, ένιωσε να είναι μοναδικό. Αλλά στις στιγμές κορύφωσης της ανθρώπινης αλαζονείας η Αστρονομία ήταν εκεί να διορθώνει τις αντιλήψεις μας για τον κόσμο αλλά και να μας φέρνει αντιμέτωπους με ερωτήματα. Ερωτήματα βαθύτερα, υπαρξιακά.
Γιατί είμαστε εδώ; Από πού ερχόμαστε; Είμαστε μόνοι;
Πολλές φορές ο τρόπος ζωής που ακολουθούμε μας οδηγεί σε μοτίβα ανούσια, σε λάθος μονοπάτια.
Όμως μέσα σ’ αυτήν την παράνοια για χρήμα, για δόξα και αλαζονική επίδειξη εξουσίας, το ανθρώπινο είδος παρόλο που αυτοκαταστροφικά κάνει κακό στον πλανήτη και στον εαυτό του, πολλές φορές βρίσκει τη δύναμη, το κουράγιο να αναζητήσει απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα.
Και για να βρεθούν απαντήσεις ο άνθρωπος εδώ και πάνω από πενήντα χρόνια επιμένει στην εξερεύνηση του διαστήματος.
Με αποστολές από τη ΝΑΣΑ, την ESA, τη Ρωσική και άλλες υπηρεσίες διαστήματος ανά τον κόσμο.
Και πίσω από πολλές από αυτές (πάνω από 15 και συνεχίζει) βρίσκεται ένας Έλληνας.
Ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ φημισμένος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο. Χάρη στις υψηλές του γνώσεις στην πυρηνική φυσική συνέβαλε στις επιτυχίες του προγράμματος “Surveyor” που ήταν τα πρώτα διαστημικά σκάφη που προσγειώθηκαν στη Σελήνη και έτσι προετοίμασε την αποστολή του Apollo 11.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Και η αρχή δεν ήταν καθόλου εύκολη για αυτόν.
Γεννήθηκε στο Ζιάκα Γρεβενών, το 1937, δηλαδή η ζωή του άρχισε στην περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου πολέμου γνωρίζοντας τη στέρηση από την παιδική του ηλικία. Το χωριό του στον εμφύλιο βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα και πολλοί άνθρωποι και παιδιά σκοτώθηκαν. Για να αποφύγουν τις απώλειες, φυγάδεψαν στην Αλβανία, γύρω στα 200 παιδιά από τη Ζιάκα, από μωρά ως 15 χρόνων. Ανάμεσά τους και ο κ. Οικονόμου. Ταξίδεψε υπό δυσμενείς συνθήκες από την Αλβανία στη Γιουγκοσλαβία και τέλος στην Τσεχοσλοβακία όπου έμεινε σε ορφανοτροφείο για πολλά χρόνια και πρωτοπήγε σχολείο. Τελείωσε το δημοτικό στα 16 του χρόνια κι επειδή αγαπούσε τα μαθηματικά και τη φυσική οι δάσκαλοί του τον κατεύθυναν στις θετικές επιστήμες. Σπούδασε Πυρηνική Φυσική στο Πανεπιστήμιο της Πράγας το οποίο και τελείωσε με “Άριστα”.
Μετά τις σπουδές του, ξεκίνησε να εργάζεται σε διάφορα ερευνητικά κέντρα της Τσεχοσλοβακίας και αργότερα, έχοντας αρνηθεί πρόταση συνεργασίας από τη Ρωσία, αποδέχτηκε πρόταση του Πανεπιστημίου του Σικάγο, στο Διαστημικό Ερευνητικό κέντρο που μόλις είχε αρχίσει τα ερευνητικά προγράμματα της ΝΑΣΑ στη Σελήνη. Όλα τα εξαρτήματα που το τμήμα του κατασκεύασε για λογαριασμό της ΝΑΣΑ, τρία σε αριθμό, προσγειώθηκαν επιτυχώς στη σελήνη στο χρονικό διάστημα 1967 έως 1968.
Για τη Σελήνη τότε γνωρίζαμε ελάχιστα. Δεν ξέραμε τη χημική της σύσταση, δεν ξέραμε καν αν ο άνθρωπος μπορεί να πατήσει επάνω χωρίς να βουλιάξει. Έτσι έφτιαξε ένα όργανο που τότε πατούσε σε ένα μεγάλο «πιάτο» ως βάση, για να αποκλειστεί η περίπτωση να βυθιστεί στην επιφάνεια της Σελήνης. Για αυτές τις επιτυχίες του, έλαβε υψηλές τιμές από τη ΝΑΣΑ.
To 1986, μιλώντας άπταιστα τα ρωσικά, άρχισε τις συνεργασίες του με το Διαστημικό Κέντρο της Σοβιετικής Ένωσης στα προγράμματα έρευνας του πλανήτη Άρη που η ΝΑΣΑ και η Ρωσία διεξάγουν ακόμα και σήμερα.
Προικισμένος με ταλέντο και εμπειρία, ένα άλλο επίτευγμά του τον απογείωσε. Στις 4 Ιουλίου 1997 το ερευνητικό όργανο που ο ίδιος κατασκεύασε στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου για λογαριασμό της ΝΑΣΑ, το “Alpha Proton X-Ray Sprectometer” στημένο πάνω στο Sojourner του Pathfinder, που επιτυχώς προσγειώθηκε ομαλά στην επιφάνεια του Άρη, άρχισε να στέλνει τις πρώτες πολύτιμες πληροφορίες που θα δώσουν απάντηση στο ερώτημα “από τι είναι φτιαγμένος ο Άρης;”. Αυτή η επιτυχία θεωρήθηκε μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της επιστήμης το 1997 και ο ίδιος τιμήθηκε υψηλά για αυτό του το κατόρθωμα όχι μόνο από τη ΝΑΣΑ, αλλά και από πολλούς άλλους οργανισμούς.
Κάποια από τα rovers στον Άρη είναι ακόμα λειτουργικά. Το Spirit το αποχαιρετίσαμε πριν κάποια χρόνια, αλλά το Opportunity είναι ακόμα ενεργό αποτελώντας ένα παράδειγμα πολύ επιτυχημένης αποστολής, αφού είχε σχεδιαστεί να δουλέψει για τρεις μήνες και είναι λειτουργικό πάνω από 11 χρόνια!
Συμμετείχε επίσης στη Rosetta που τρέχουν 24 πειράματα σε μια προσεδάφιση στον κομήτη που ήταν αρκετά επεισοδιακή.
Επίσης πολλές σύγχρονες αποστολές εξερευνούν το ηλιακό μας σύστημα όπως το Voyager, που έχει αφήσει πλέον το ηλιακό μας σύστημα, στον Άρη τα rovers Opportunity, Curiosity και το Cassini που βρίσκεται στον Κρόνο και συνεχώς ανακαλύπτει πολλά φεγγάρια. Στον Ερμή εδώ και χρόνια βρίσκεται το Messenger.
Για ποιο λόγο όμως ο άνθρωπος επιμένει στην κατάκτηση του διαστήματος;
Ο πιο πεζός λόγος είναι πως από τις πρώτες αποστολές, το διάστημα προσέφερε χρήσιμα στοιχεία για τον σύγχρονο ανθρώπινο πολιτισμό. Σήμερα, χρησιμοποιούμε και ενσωματώνουμε τις εφευρέσεις του, τις διαστημικές τεχνολογίες και ανακαλύψεις. Όλα αυτά για τη βελτίωση της καθημερινής μας ζωής.
Αλλά κυρίως γιατί απλά ο άνθρωπος από τη φύση του είναι φτιαγμένος να εξερευνά! Ξεκίνησε εξερευνώντας τους ωκεανούς, τους πόλους της Γης, το περιβάλλον του. Σήμερα έχει σχεδόν ολοκληρώσει την εξερεύνηση του πλανήτη Γη, και έτσι ενδιαφέρεται να εξερευνήσει και άλλους πλανήτες.
Γιατί έχει μια επιθυμία να συνδεθεί με το Σύμπαν, με τον ΚΟΣΜΟ. Γιατί τα άτομα που συνθέτουν τη ζωή στη Γη, τα άτομα που μας αποτελούν, είναι τα άτομα των στοιχείων των αστεριών που εξερράγησαν και σκορπίστηκαν σε ολόκληρο το γαλαξία.
Και είναι αυτά τα θεμελιώδη συστατικά της ζωής.
Ίσως τελικά γιατί είμαστε σε μια εποχή της ανθρωπότητας που μπορούμε περισσότερο από κάθε άλλη φορά να αλλάξουμε τον κόσμο. Και αυτό θα γίνει αν δούμε πέρα από τον ορίζοντα. Αν προσπαθήσουμε να ξεπεράσουμε και αυτό το σύνορο προς χάριν της ανθρώπινης προόδου, για χάρη των επόμενων γενεών. Και πρέπει πρώτα να κοιτάξουμε μέσα μας, βαθύτερα, για να μπορέσουμε να δούμε πιο μακριά, ως άλλοι νέοι Κολόμβοι να προσπαθήσουμε να ταξιδέψουμε στους ωκεανούς των αστεριών, να ανταποκριθούμε στο κάλεσμα για μια νέα μεγάλη περιπέτεια που θα μας αλλάξει την αντίληψη για το τι είναι δυνατόν.
Και αν καταφέρουμε να ανακαλύψουμε κάποιο είδος ζωής, έστω διαφορετικό από αυτό που έχουμε στο μυαλό μας, ίσως τότε κατανοήσουμε καλύτερα τη θέση μας στο ΚΟΣΜΟ. Ίσως έτσι κατανοήσουμε την ασημαντότητά μας, ίσως έτσι μετριάσουμε την αλαζονεία μας.
Παρόλα αυτά αν κάποιος μας ρωτήσει ποιο είναι το ομορφότερο τοπίο, θα του απαντήσουμε με τα λόγια του κυρίου Οικονόμου!
«Κάθομαι ώρες και κοιτάζω την κοιλάδα προσεδάφισης του Pathfinder στον Άρη. Είναι υπέροχη με όλα αυτά τα πετρώματα και τους βράχους. Μετά σκέφτομαι την εικόνα της Γης από τη Σελήνη. Υπέροχο γαλάζιο. Νομίζω πως το ωραιότερο τοπίο είναι της Γης».
Ας την προστατέψουμε, ας την αγαπήσουμε και ας συνεχίσουμε να αναζητούμε κάθε φορά το επόμενο σύνορο που θα ξεπεράσουμε. Και σ’ αυτό το ανεξερεύνητο και αχανές σύμπαν έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε. Αλλά αυτό μας κάνει καλύτερους!
Μα μήπως είναι ουτοπικό;
Και αν ναι, σε τι χρησιμεύει η ουτοπία;
Η ουτοπία είναι στον ορίζοντα. Την πλησιάζω δυο βήματα, κι εκείνη απομακρύνεται δυο βήματα.Προχωράω δέκα βήματα μπροστά και ο ορίζοντας «τρέχει» δέκα βήματα ακόμη πιο πέρα. Όσο μακριά κι αν περπατήσω ποτέ δεν την φτάνω. Τότε, σε τι χρησιμεύει; Ακριβώς σ’ αυτό. Να συνεχίσουμε να περπατάμε μπροστά.
Εντουάρντο Γκαλεάνο
Πριν από κάποια χρόνια, σε μια ραδιοφωνική εκπομπή ένας από τους παρουσιαστές διηγήθηκε το θέμα μιας τηλεοπτικής σειράς αυτοκινητιστικού περιεχομένου στην οποία έκανε μεταγλώττιση: ένα κοινό αυτοκίνητο δοκιμάστηκε σε ένα τεχνητό κεραυνό 600000 Volt με τον οδηγό μέσα χωρίς να συμβεί το παραμικρό. Ο παρουσιαστής, παρόλο που την παρακολούθησε,παρόλο που συμμετείχε στη μεταγλώττιση, δεν πίστευε το φαινόμενο και ρωτούσε γεμάτος απορία και αμφιβολία αν μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο.
Αυτό που το διατήρησε στη μνήμη μου τόσο καιρό δεν είναι προφανώς το ότι ο παρουσιαστής δεν ήξερε πως το αυτοκίνητο συμπεριφέρεται ως κλωβός Faraday, δηλαδή επιτρέπει στο ηλεκτρικό ρεύμα να περάσει από αυτό χωρίς να επηρεάσει ό,τι βρίσκεται στο εσωτερικό του, αλλά το γεγονός ότι ο επιστημονικός αναλφαβητισμός οδηγεί πολλές φορές στην άρνηση της πραγματικότητας.
Όταν το μυαλό δε γνωρίζει, πολλές φορές, επιλέγει απλοϊκά σχήματα και σύμβολα που δεν κουράζουν ώστε να δίνουν εύκολες ερμηνείες για να εξηγήσει διάφορα φαινόμενα. Το τελευταίο διάστημα, την εποχή της επιστήμης (?), παρακολουθούμε ολόκληρα στρώματα του πληθυσμού να πιστεύουν σε ανήκουστες θεωρίες συνομωσίας, να διατείνονται ότι μας ψεκάζουν, ότι όλα στον κόσμο καθορίζονται από συγκεκριμένες ομάδες- λέσχες κλπ, ότι τα άστρα καθορίζουν το μέλλον μας παρόλο που ο διπλανός μας μας επηρεάζει βαρυτικά 10000 φορές περισσότερο από ένα κοινό άστρο και να περιμένουν ακόμη ένα «Μεσσία» (δες Σώρρα) να μας σώσει...
Υπάρχει ένα μικρό στρώμα στο πάνω μέρος της κοινωνίας που σκέφτεται σχετικά ορθολογικά, ενώ από κάτω είναι ένα βαθύ ποτάμι που δεν έχουμε επίγνωση της αθέατης πλευράς και της απήχησης που έχει. Υπάρχει ένας παράλληλος κόσμος νοοτροπιών, θεωριών συνωμοσίας, πεποιθήσεων ανορθολογικών, που τρομάζεις όταν το συνειδητοποιείς», τονίζει ο Στέφανος Τραχανάς, πρόεδρος της εκδοτικής επιτροπής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης.
Και γιατί είναι επίκαιρα όλα αυτά; Ποιος ο λόγος να τα συζητάμε πάλι;
Τις τελευταίες μέρες δίνονται στη δημοσιότητα ξανά πληροφορίες για ένα ακόμη νέο σχέδιο, για μια ακόμη προσπάθεια αλλαγής του εκπαιδευτικού – εξεταστικού συστήματος στο όλο και πιο «νέο» κάθε φορά Λύκειο. Διαβάζοντας όμως μπροστά και πίσω από τις γραμμές διαπιστώνω πως το κύριο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί από το σχεδιασμό –ποιος είναι ο ρόλος της παιδείας μας, ποιος είναι ο προσανατολισμός της εκπαίδευσης μας- δεν έχει απαντηθεί ή ακόμη χειρότερα η απάντηση αναφαίνεται απογοητευτική. Όταν οι θετικές επιστήμες απαξιώνονται το ερώτημα μένει μετέωρο και αναπάντητο.
Δεν θέλω ετούτο το κείμενο να ακουστεί ως ένας συντεχνιακός Φιλιππικός, δεν πιστεύω ούτως ή άλλως σε δίπολα – οι θετικές επιστήμες και οι μη θετικές επιστήμες.
Άλλωστε, ποτέ δεν πίστεψα στη μοναστηριακού τύπου ανάπτυξη της επιστήμης, ποτέ και για τίποτε δε συμμερίστηκα τον απομονωτισμό.
Άρα τι πρέπει να γίνει;
Θεωρώ πως χρέος του κάθε «νέου» συστήματος οφείλει να είναι η διάδοση του επιστημονικού τρόπου σκέψης. Ο κύριος προσανατολισμός του πρέπει να είναι πως θα μαθαίνουν τα παιδιά να σκέφτονται και να καταλήγουν σε συμπεράσματα αξιοποιώντας τη λογική και τη δύναμη του μυαλού τους. Η επιστήμη αποτελεί το μεγαλύτερο πολιτιστικό επίτευγμα του ανθρώπου, είναι αυτή που οδηγεί σε κριτική σκέψη, είναι αυτή που προάγει την ανεξαρτησία και την ελευθερία της σκέψης, είναι το πιο αποτελεσματικό αντίδοτο στον φανατισμό και τη μισαλλοδοξία που φαίνεται να απειλούν ξανά τον ανθρώπινο πολιτισμό όπως πολλές φορές στο παρελθόν και δε μπορεί να απαξιώνεται. Γι’ αυτό έχουμε υποχρέωση να θεμελιώσουμε τον ορθολογικό τρόπο σκέψης: με την παρατήρηση και το πείραμα, με τη δοκιμή, το λάθος και στη συνέχεια την απόρριψη θα οδηγηθούμε στην πιο έγκυρη (αλλά πάντα ατελή) γνώση της πραγματικότητας. Το γεγονός πως όλα υπόκεινται σε έλεγχο, το ότι δεν υπάρχουν ανέγγιχτες – ευγενείς αλήθειες, η δύναμη της μεθόδου σε αντίθεση με τη θνητότητα της γνώσης, αυτός ο αντιδογματικός χαρακτήρας της επιστήμης είναι που θα μας προστατεύσει από φανατισμούς και θα μας απαλλάξει από προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες.
Δεν είναι κάτι καινούργιο. Ο επιστημονικός τρόπος σκέψης πάντοτε ήταν επίκαιρος και πάντα ήταν οδηγός εξελίξεων, επαναστάσεων, αλλαγών, ανατροπών.
Ανατρέχοντας στην ιστορία θα δούμε πως και στην Ακαδημία του Πλάτωνα ασκούσαν τις μαθηματικές επιστήμες με ανιδιοτελή τρόπο μάλιστα, με μοναδικό σκοπό τον εξαγνισμό με στόχο ηθικό και ήταν εκεί που ανακαλύφθηκε η αξιωματική μέθοδος των μαθηματικών, με τις εργασίες αυτές να καταλήγουν μισό αιώνα αργότερα στα περίφημα στοιχεία του Ευκλείδη. Ο Αριστοτέλης στο Λύκειό του αναδεικνύεται σε μεγάλο διοργανωτή έρευνας μιας και θεωρούσε ότι πρέπει να εμπιστευόμαστε την παρατήρηση των γεγονότων περισσότερο από τους συλλογισμούς και τους συλλογισμούς μόνο στο βαθμό που συμφωνούν με τα υπό παρατήρηση φαινόμενα, κάτι που θα δούμε και στον Μπέικον αργότερα. Είχαν καταλάβει από πολύ νωρίς την αξία της λογικής που προκύπτει από την εκπαίδευση των επιστημών. Ο επιστημονικός τρόπος σκέψης καθιερώνεται βέβαια από το Γαλιλαίο και την Επιστημονική του Μέθοδο, αλλά την ενθρόνισή του την οφείλει στο Γαλλικό Διαφωτισμό που επέβαλε τον ορθολογισμό και τον ανήγαγε σε κύριο μέλημα της εκπαίδευσης. Την Επιστήμη τη θέλει και το «Φυσικής Απάνθισμα» του Ρήγα Φεραίου -που είναι ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση - για να διαδώσει τις πιο σύγχρονες επιστημονικές ιδέες της εποχής εκείνης στους συμπατριώτες του και να τους απαλλάξει από φοβίες ικανές να τους κρατάνε απαθείς, περίτρομους ή εντελώς αδαείς για όσα συμβαίνουν γύρω τους.
Και εμείς ακόμη εδώ συζητάμε για λυγισμένα κουτάλια και ρολόγια που επισκευάζονται από την τηλεόραση, για επισκέψεις εξωγήινων, αναρωτιόμαστε δε ακόμη αν πατήσαμε στο Φεγγάρι.
Είναι φανερό πως σημαντικός στόχος για το νέο σύστημα είναι να πετύχει ταυτόχρονα και την καταπολέμηση του επιστημονικού αναλφαβητισμού. Η στοιχειώδης επιστημονική εγγραμματοσύνη των πολιτών είναι βασικός όρος για την αποτελεσματική λειτουργία μιας σύγχρονης δημοκρατικής πολιτείας στο πλαίσιο της οποίας οι πολίτες καλούνται να αποφασίσουν για ολοένα και περισσότερα ζητήματα μεγάλης κοινωνικής σημασίας που έχουν μια έντονα επιστημονική διάσταση. Δε γίνεται η γενιά αυτή να μην έχει τη δυνατότητα διάκρισης των ηλεκτρομαγνητικών ακτινοβολιών και να συζητά ακόμη για τη «ραδιενέργεια» των κινητών, δε μπορεί να ακούμε ακόμη για διαφορετικό- εθνικό DNA, δε μπορεί να μην έχει άποψη για τη χημική ρύπανση, δε μπορεί να μη διδάσκεται για μεταλλαγμένα τρόφιμα, άρα δε γίνεται να μην έχουν κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση γενικής παιδείας οι θετικές επιστήμες. Δε γίνεται συνεχώς να απαξιώνονται. Και ας μη ξεχνάμε ότι υπάρχουν και πολλά χρηστικά πράγματα που θα πρέπει να γνωρίζουμε γιατί κάνουν πιο εύκολη και πιο ασφαλή την καθημερινότητά μας. Δεν είναι κακό να γνωρίζουμε ότι σε περίπτωση καταιγίδας είναι ασφαλέστερο να βρισκόμαστε στο αυτοκίνητό μας παρά έξω από αυτό.
Ο ρόλος της παιδείας είναι κρίσιμος. Τι πολίτες θέλουμε να έχουμε;
Σκεπτόμενους, οπλισμένους με κριτική σκέψη ή άβουλους που είναι έτοιμοι να αποδεχτούν αμάσητα την κάθε μορφής συνωμοσιολογία; Είναι σημαντικό να αφυπνιστούμε και να αναζητήσουμε την παιδεία, την εκπαίδευση που μας αξίζει γιατί αλλιώς είναι ορατός ο κίνδυνος που αναφέρει ο Μπέρτραντ Ράσελ : οι άνθρωποι γεννιούνται αμόρφωτοι, δε γεννιούνται ηλίθιοι. Γίνονται πολλές φορές ηλίθιοι με την (κακή) εκπαίδευση.
Οφείλει λοιπόν η πολιτεία να θωρακίσει τους νέους πολίτες με παιδεία που θα λειτουργεί σαν κλωβός Faraday και θα τους προστατεύει από τους κεραυνούς της παραπληροφόρησης, της προπαγάνδας, της μισαλλοδοξίας, της επιβεβαίωσης των προκαταλήψεων. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει αν οι Θετικές Επιστήμες δεν αποκτήσουν τον κρίσιμο ρόλο που τους αρμόζει στο πρόγραμμα σπουδών. Και για να μην παρεξηγηθώ η ανάκτηση του σημαντικού ρόλου των θετικών επιστημών δε σημαίνει πως πρέπει να γίνει σε βάρος των θεωρητικών επιστημών, ίσα ίσα μπορεί και πρέπει να υπάρχει αλληλεπίδραση, συνεργασία.
Αντί επιλόγου επιλέγω να παραθέσω ένα διάλογο μεταξύ του Σωκράτη και του μαθητή του Στρεψιάδη από τις Νεφέλες του Αριστοφάνη που αποκαλύπτει ότι οι Αθηναίοι δυσκολεύονταν να αποδεχτούν τις αρχές της φυσικής ως αιτίες των φαινομένων, και ήταν έτοιμοι να μεταπλάσσουν αυτές τις αρχές, σε νέου τύπου θεότητες, ως τροφή για σκέψη:
Σωκ: Ποιος Δίας; Μη χωρατεύεις. Δεν υπάρχει κανένας Δίας.
Στρεψ: Μα τι λες; Τότε ποιος βρέχει; Αυτό πρώτα απ’ όλα να μου εξηγήσεις.
Σωκ: Στα σίγουρα. Θα στο διδάξω με ακαταμάχητα στοιχεία. Έλα τώρα, τον έχεις δει ποτέ κάπου να βρέχει χωρίς Σύννεφα; Κι όμως θα έπρεπε να βρέχει με ξαστεριά, κι αυτά να λείπουν.
Στρεψ: Μα τον Απόλλωνα, στ’ αλήθεια ορθά το αποδεικνύεις με αυτή σου την επιχειρηματολογία. Κι όμως, πριν απ’ αυτό, πραγματικά νόμιζα πως ο Δίας προκαλεί τη βροχή. Αλλά πες μου ποιος είναι που προκαλεί τους κεραυνούς; Αυτό με κάνει να τρέμω.
Σωκ: Αυτά, καθώς κυλούν, κάνουν τους κεραυνούς.
Στρεψ: Με ποιο τρόπο; παράτολμε άνθρωπε!
Σωκ: Όταν γεμίσουν με πολύ νερό, και ωθούνται και παρασύρονται πιο πέρα, καθώς απαραιτήτως ορμούν προς τα κάτω όταν γεμίσουν με βροχή, τότε πέφτουν βαριά το ένα πάνω στ’ άλλο και σκάνε και κτυπάνε.
Στρεψ: Ποιος είναι που τα ωθεί και τα παρασύρει πιο πέρα; Δεν είν’ ο Δίας;
Σωκ: Καθόλου, αλλά ο αιθερικός Στρόβιλος.
Στρεψ: Ο Στρόβιλος; Είχε διαφύγει της προσοχής μου ότι δεν υπάρχει ο Δίας, και ότι βασιλεύει τώρα ο Στρόβιλος στη θέση του. Αλλά ακόμη δεν μου έχεις διδάξει τίποτε σχετικά με τη βροντή και τον κεραυνό.
Σωκ: Μα δεν με άκουσες που είπα ότι τα Σύννεφα, όταν γεμίσουν υγρασία, προσκρούουν το ένα στο άλλο και βροντούν λόγω της πυκνότητάς τους;
Πηγές: 1. (Νεφέλαι, 356, από μετάφραση του W.J. Hickie). 2. Pierre Hadot(2002), Τι είναι αρχαία φιλοσοφία, Αθήνα, Ίνδικτος. 3. Τραχανάς Στέφανος (2014), Το φάντασμα της όπερας, Ηράκλειο, ΠΕΚ. 4. Ιωαννίδης Σάκης Καθημερινή (2/10/2016)- Ψεκασμένοι» στην εποχή του CERN (http://www.kathimerini.gr/876989/article/epikairothta/episthmh/yekasmenoi-sthn-epoxh-toy-cern) 5. Richard Hammond struck by lightning in car - Top Gear – BBC
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων. Ο αρχαιότερος υπολογιστής
Ένα μικρό video για να περιγράψουμε τι θα συζητήσουμε στην εκδήλωση με τίτλο: Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων. Ο αρχαιότερος υπολογιστής. Ομιλητής θα είναι ο διακεκριμένος αστροφυσικός Ι. Σειραδάκης.
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων ήταν ένας ακριβής ημερολογιακός μηχανισμός. Κατασκευαστεί το 150 ‒ 100 π.Χ. και βρέθηκε τυχαίως, το 1900 μ. Χ. Ήταν ο πρώτος (αναλογικός) υπολογιστής με τον οποίο υπολογιζόταν οι κινήσεις του Ήλιου και της Σελήνης, οι φάσεις της Σελήνης και προβλέπονταν εκλείψεις (ηλιακές ή σεληνιακές). Περιείχε επίσης ένα εκτεταμένο εγχειρίδιο χρήσης.
Έχω αναφερθεί πολλές φορές σ'αυτόν. Υπήρξε ένας από τους πιο γνωστούς, από τους πιο επικοινωνιακούς επιστήμονες , ένας ιδιοφυής Φυσικός, ένας υπέροχος δάσκαλος, που ανακάλυψε νόμους της φύσης και τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ. Είναι ο Richard Feynman, που μου δίνει άλλη μια ευκαιρία να τον αναφέρω. Γεννήθηκε στις 11 Μαίου του 1918 και πολλά αφιερώματα από σελίδες Φυσικής υπήρξαν πριν δυο μέρες. Ήθελα όμως να χρησιμοποιήσω και δυο λόγια από ένα ακόμη βιβλίο που διάβασα γι' αυτόν:"Η χαρά της ανακάλυψης"- Εκδ. Κάτοπτρο.
Ο άνθρωπος Feynman προσπαθούσε να πλουτίσει τη ζωή του με νέες εμπειρίες, έπαιζε τύμπανα bongos παίρνοντας μέρος και σε εκδηλώσεις, ασχολήθηκε με τη ζωγραφική παρακολουθώντας μαθήματα για περίπου 8 χρόνια. Παρόλο που προερχόταν από εβραϊκή οικογένεια η θρησκεία ποτέ δεν τον συγκίνησε. Η θρησκεία βασιζόταν στην πίστη, ενώ η επιστήμη στην αμφιβολία και η αμφιβολία ήταν πιο θελκτική γι'αυτόν.όσον αφορά την επιστήμη την αντιμετώπιζε σαν χόμπι. Μάλιστα, είχε πει σχετικά: «Η φυσική είναι σαν το σεξ. Σίγουρα υπάρχουν κάποια πρακτικά αποτελέσματα, αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος για τον οποίο το κάνουμε».
Μου αρέσει γιατί είναι απίστευτα γοητευτικός στις παρουσιάσεις του, καθόλου τυποποιημένος και γιατί με την ιδιοσυγκρασία του εύλογα παρέκκλινε από την πεπατημένη...
Ένας τυραννόσαυρος στο παράθυρο
Στο σπίτι είχαμε μια εγκυκλοπαίδεια Britannica, και από τότε που ήμουν ακόμη πολύ μικρός [ο πατέρας μου] συνήθιζε να με καθίζει στα γόνατα του και να μου διαβάζει διάφορα κείμενα από αυτή. Ας πούμε πως διαβάζαμε για τους δεινόσαυρους και ότι έλεγε για τους βροντόσαυρους ή για τον τυραννόσαυρο κάτι σαν «αυτό το τέρας έχει 7 μέτρα ύφος, και το κεφάλι του 2 μέτρα πλάτος», καταλαβαίνετε· σε εκείνο το σημείο, ο πατέρας μου θα σταματούσε και θα έλεγε: «Ας δούμε τι σημαίνει αυτό. Δηλαδή, αν στεκόταν στην αυλή μας, θα ήταν αρκετά ψηλό για να μπορεί να περάσει το κεφάλι του μέσα από το παράθυρο- αλλά πάλι δεν θα τα κατάφερνε εντελώς, διότι έχει κεφάλι φαρδύ, οπότε θα γκρέμιζε το παράθυρο.»
Καθετί που διαβάζαμε θα έπρεπε να μεταφραστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο σε κάτι το πραγματικό, το χειροπιαστό- έτσι έμαθα να κάνω και με ό,τι διαβάζω —προσπαθώ να καταλάβω τι πραγματικά εννοεί, τι στην πραγματικότητα λέει, μεταφράζοντάς το. Έτσι συνήθιζα να διαβάζω την Britannica όταν ήμουν παιδί, με μετάφραση (γέλια). Εξάλλου, ήταν πολύ συναρπαστικό και ενδιαφέρον να σκέφτομαι ότι υπήρχαν κάποτε ζώα τέτοιου μεγέθους —έπειτα από αυτό δεν φοβόμουν στη σκέψη πως μπορεί να υπήρχε κάποιο και να ερχόταν στο παράθυρο μου—, και μου έκανε μεγάλη εντύπωση ότι κάποια στιγμή όλα πέθαναν, και κανείς δεν ήξερε το γιατί.
Συνηθίζαμε να πηγαίνουμε στα βουνά Κάτσκιλ. Ζούσαμε στη Νέα Υόρκη, και τα βουνά αυτά ήταν τόπος παραθερισμού. Οι πατεράδες μας —μια μεγάλη ομάδα γονέων— έπρεπε κατά τη διάρκεια της εβδομάδας να επιστρέφουν στη Νέα Υόρκη, στις δουλειές τους, και ξαναγύριζαν τα Σαββατοκύριακα. Έτσι, όταν ερχόταν ο πατέρας μου, με έπαιρνε για περιπάτους στα δάση και μου έλεγε διάφορα ενδιαφέροντα πράγματα που συνέβαιναν σε αυτά, τα οποία θα σας εξηγήσω σε λίγο. Οι μητέρες των άλλων παιδιών, βλέποντάς μας, το βρήκαν υπέροχη ιδέα και θεώρησαν ότι και οι άλλοι πατεράδες έπρεπε να παίρνουν τα παιδιά τους για τέτοιους περιπάτους. Το προσπάθησαν, χωρίς όμως να καταφέρουν και πολλά. Έτσι, έφτασαν να ζητήσουν να πάρει ο πατέρας μου μαζί του όλα τα παιδιά. Εκείνος όμως αρνήθηκε, επειδή οι δυο μας είχαμε μια ειδική σχέση, κάτι πολύ προσωπικό. Τελικά αποφάσισαν ότι οι άλλοι πατεράδες έπρεπε να πάρουν τα παιδιά τους για περίπατο το επόμενο Σαββατοκύριακο. Την επόμενη Δευτέρα, λοιπόν, όταν γύρισαν όλοι στις δουλειές τους, τα παιδιά παίζαμε στο γήπεδο, οπότε ένα από αυτά μου λέει: «Κοίταξε εκείνο το πουλί, τι είδος είναι;» Εγώ απάντησα πως δεν είχα την παραμικρή ιδέα. Συνέχισε: «Είναι μια καστανόλαιμη τσίχλα», ή κάτι τέτοιο, «δεν σου 'πε τίποτα ο μπαμπάς σου;» Ωστόσο, συνέβαινε το αντίθετο: ο πατέρας μου με είχε διδάξει. Κοιτώντας ένα πουλί, έλεγε: «Ξέρεις τι πουλί είναι αυτό; Μια καστανόλαιμη τσίχλα- στα πορτογαλικά το λένε έτσι, στα ιταλικά αλλιώς, στα κινέζικα είναι αυτό, στα γιαπωνέζικα εκείνο κ.λπ. Τώρα πια» συνέχιζε «ξέρεις το όνομα του πουλιού σε όλες τις γλώσσες, αλλά τελικά δεν γνωρίζεις τίποτε για το πουλί. Ξέρεις μόνο ηώς το ονομάζουν οι άνθρωποι στα διάφορα μέρη της Γης. IV αυτό, έλα να μάθουμε περισσότερα για το συγκεκριμένο πουλί.»
Με είχε διδάξει να προσέχω τις λεπτομέρειες. Μια μέρα έπαιζα με ένα τρενάκι —ένα μεταλλικό βαγόνι που μπορούσε να τρέχει πάνω σε κυκλικές ράγες, και τα παιδιά το τραβούσαν και το έσπρωχναν για να παίζουν. Είχε μια μεταλλική μπίλια στο εσωτερικό του —το θυμάμαι καλά—, και εγώ'), καθώς το τράβηξα, παρατήρησα κάτι σχετικά με τον τρόπο που κινήθηκε η μπίλια. Πηγαίνω λοιπόν στον πατέρα και του λέω: «Όταν τραβάω το βαγονάκι, η μπίλια κυλάει στο πίσω μέρος του, και όταν το σταματάω απότομα, η μπίλια πηγαίνει στο μπροστινό του μέρος. Γιατί συμβαίνει αυτό;» Ο πατέρας απάντησε ότι κανείς δεν ξέρει το γιατί. «Είναι μια γενική αρχή· τα σώματα θέλουν να διατηρούν την κατάσταση της κίνησής τους και, όταν ηρεμούν, θέλουν να διατηρούν την κατάσταοη της ηρεμίας τους —εκτός κι αν κάποιος τους ασκήσει δύναμη.» Και πρόσθεσε: «Αυτή η τάση λέγεται αδράνεια, αλλά κανείς δεν ξέρει γιατί υπάρχει.» Αυτό το κατάλαβα καλά —δεν μου έδωσε ένα όνομα, ήξερε τη διαφορά ανάμεσα στη γνώση του ονόματος και τη γνώση της ουσίας του θέματος, την οποία διαφορά έμαθα κι εγώ πολύ νωρίς. Συνέχισε λέγοντας: «Αν κοιτάξεις προσεκτικά, θα διαπιστώσεις ότι δεν κινείται η μπίλια προς τα πίσω, αλλά το πίσω μέρος του βαγονιού, καθώς το σπρώχνεις, έρχεται προς την μπίλια —δηλαδή η μπίλια στέκεται ακίνητη ή, λόγω της τριβής, μάλλον κινείται και λίγο προς τα εμπρός.» Έφυγα τρέχοντας για το βαγονάκι· έστησα την μπίλια και το τράβηξα. Κοιτάζοντας από τα πλαϊνά τοιχώματα, είδα πράγματι πως ο πατέρας είχε δίκιο: η μπίλια, όσο τραβούσα το βαγονάκι προς τα μπροστά, δεν κινήθηκε καθόλου προς τα πίσω· κινήθηκε προς τα πίσω σε σχέση με το βαγονάκι, αλλά σε σχέση με τις ράγες ή το έδαφος κινήθηκε ελάχιστα προς τα εμπρός, και ακριβώς γι' αυτό την προλάβαινε το πίσω μέρος του βαγονιού. Με αυτό τον τρόπο διαπαιδαγωγήθηκα από τον πατέρα μου, με τέτοια παραδείγματα, αβίαστα, με ευχάριστη και ενδιαφέρουσα κουβέντα.
.....
Από το βιβλίο " Η χαρά της ανακάλυψης"- Εκδ. Κάτοπτρο. Διαβάστε και το "Σίγουρα θα αστειεύεστε, κύριε Φάινμαν"- Εκδ. Κάτοπτρο. Πιο κάτω ένα από τα ωραιότερα ντοκιμαντέρ για τον φανταστικό αυτό Φυσικό, επιστήμονα, δάσκαλο!!!!!! Είχε αυτή τη γοητεία που εκπέμπουν κάποιοι άνθρωποι και δε χορταίνεις να τους βλέπεις, να τους ακούς!!!!!!
Η τελευταία παρουσίαση του Συλλόγου Αστρολάβος Αστρονομίας & Διαστήματος Παράρτημα Βόλου, με κεντρική ομιλήτρια τη Φυσικό Μαρία Χήρα.
Ένα πολύ όμορφο ταξίδι , μια σύντομη ιστορία του σύμπαντος και του κοσμολογικού μοντέλου που έχουμε σήμερα.
Θέλω να ευχαριστήσω για μια ακόμη φορά τη Μ. Χήρα για την αποδοχή της πρόσκλησης- πρόκλησης να μιλήσει σε ένα τόσο ετερόκλητο κοινό για ένα τόσο όμορφο θέμα που άπτεται και των επιστημονικών ενδιαφερόντων της. Είμαι χαρούμενος γιατί ένα παιδί με τόσα χαρίσματα γρήγορα αποδεικνύει αυτό που πίστευα από την αρχή: ότι θα διαπρέψει, ότι θα μας προσπεράσει. Πραγματικά δεν πρέπει να υπάρχει πιο όμορφο συναίσθημα για ένα δάσκαλο, απ' το να βλέπει ένα μαθητή, μια μαθήτρια, να αρπάζει τη σκυτάλη και να τον προσπερνά! Είναι αυτό που μας δίνει δύναμη να συνεχίσουμε να "τρέχουμε".
Ο Σύλλογος Αστρολάβος Αστρονομίας και Διαστήματος ολοκλήρωσε τη Σειρά Παρουσιάσεων με τίτλο «Αστρονομία για Όλους» με σκοπό την βοήθεια κατανόησης των βασικών αρχών της Αστρονομίας και τις πτυχές της στην καθημερινότητα. Παρακολουθήσαμε ένα οδοιπορικό επτά παρουσιάσεων με τελικό σκοπό την αλληλεπίδραση ώστε να μάθουμε γενικότερα να κοιτάζουμε ψηλά και να αποκτήσουμε μια γενικότερη εικόνα του περιβάλλοντος κόσμου. Στις παρουσιάσεις ανακαλύψαμε στοιχεία και ιδέες που άπτονται πολλών επιστημών όπως τα Μαθηματικά, η Φυσική, η Χημεία χωρίς να παίζει ουσιαστικό ρόλο το υπόβαθρο του καθενός σε αυτές, ενώ οι παρουσιάσεις αν και ήταν δομημένες με μια λογική σειρά ήταν ανεξάρτητες η μια από την άλλη. Χθες με το τέλος της τελευταίας παρουσίασης δείξαμε ένα video που ετοίμασα ως ανασκόπηση όλων αυτών που ειπώθηκαν με λίγο πιο λυρικό τρόπο. Ευχαριστώ από καρδιάς τα παιδιά της ομάδας Αστρονομίας για τη συμμετοχή, για την έμπνευση, για το κίνητρο να κάνουμε όμορφα πράγματα. Επιπλέον θέλω να προσθέσω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε δυο εκπληκτικά παιδιά, που με στήριξαν σ'αυτή την προσπάθεια κάθε στιγμή είτε διορθώνοντας το αρχικό μου κείμενο, είτε γιατί ανταποκρίθηκαν σε όλες τις ταλαιπωρίες για να ηχογραφήσουμε την αφήγηση: Την Κ. Κόκκινου και τη Μ. Μαγκλάρα που με τις εκπληκτικές φωνές τους έδωσαν και άλλη διάσταση στην εικόνα! Παραθέτω το κείμενο για μεγαλύτερη ευκολία. Είναι εμπνευσμένο από λόγια του Carl Sagan, του Neil deGrasse Tyson, του FEYNMAN κ.α. Εμείς οι άνθρωποι υπάρχουμε ως είδος για πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Τόσο που δεν έχουμε προλάβει να εξερευνήσουμε παρά ένα ελάχιστο τμήμα από ολόκληρο το σύμπαν. Μα είμαστε ένα είδος γεμάτο περιέργεια. Αναρωτιόμαστε, απορούμε, αναζητούμε απαντήσεις.
Εξάλλου, η περιέργεια είναι μια εγγενής ιδιότητά μας. Είναι στο DNA μας. Αρχίζουμε να μελετάμε τον κόσμο μας, ήδη από τις πρώτες στιγμές της ύπαρξής μας σε αυτόν. Απ’ αυτήν την άποψη τα παιδιά έχουν επιστημονική στάση απέναντι στον κόσμο.
Πριν ακόμη περπατήσουν, εξερευνούν το περιβάλλον τους μέσω του πειραματισμού. Και όταν αυτά τα παιδιά μεγαλώνουν, αν καταφέρουν να διατηρήσουν έστω και λίγη από την περιέργειά τους, αντιστεκόμενα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που προσπαθεί να την καταργήσει, στρέφουν το βλέμμα τους στο νυχτερινό ουρανό.
1
Η ιστορία της αστρονομίας είναι στην πραγματικότητα μια ιστορία για την αναζήτηση της αλήθειας. Είναι μια ιστορία για την προσπάθεια των ανθρώπων να κατανοήσουν τον τρόπο που δουλεύει η φύση. Είναι ιστορία ιδεών. Αυτό το λαμπερό φως στις σκοτεινές γωνίες. Είναι η επιστήμη!
Η επιστήμη αλλάζει τον τρόπο που λειτουργεί το μυαλό μας. Έτσι ώστε να σκεφτόμαστε πιο μεθοδικά τα πράγματα. Μα προσοχή στην ψευδοεπιστήμη! Είναι κρυμμένη και προσπαθεί να μας παραπλανήσει.
Η Αστρονομία αντιστάθηκε. Αυτοκαθαρίστηκε. Τιμωρήθηκε. Άλλαξε μοντέλα, απομάκρυνε τις προκαταλήψεις, αρνήθηκε πως στον ουρανό υπάρχουν άγγελοι και δαίμονες, έδωσε τη δυνατότητα σ’ αυτό το πλάσμα που κοιτούσε τον ουρανό να δει μια νομοκρατούμενη φύση. Και τελικά να πιστέψει σε θεωρίες που πήγαιναν κόντρα στις αισθήσεις του.
2
Και όταν ο άνθρωπος στρέφει το βλέμμα στο νυχτερινό ουρανό διαπιστώνει τις αδυναμίες του, τους περιορισμούς των αισθήσεών του. Και ό, τι δεν έφτανε η ανθρώπινη όραση, προσπάθησε να το καταφέρει με τη φαντασία και τη δημιουργικότητά του. Και έφτιαξε όλων των ειδών τα τηλεσκόπια.
Αυτή τη θάλασσα του νυχτερινού ουρανού προσπάθησε να χαρτογραφήσει. Στη θάλασσα του διαστήματος τα αστέρια είναι άλλοι ήλιοι. Έχουμε ταξιδέψει σ’ αυτή αλλά υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα ακόμη να δούμε. Και είναι πραγματικά εκεί. Είναι η ασύλληπτη φύση της φύσης.
3
Και εμείς; Εμείς είμαστε μέρος αυτού του σύμπαντος. Είμαστε αυτό το σύμπαν, το σύμπαν είναι μέσα μας. Κάθε άτομο στο σώμα μας προήλθε από ένα αστέρι που εξερράγη. Είμαστε όλοι φτιαγμένοι από αστρόσκονη. Είμαστε ένας τρόπος να ανακαλύπτει το σύμπαν τον εαυτό του. Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι. Μεταξύ μας βιολογικά, με τη γη χημικά, με το υπόλοιπο σύμπαν ατομικά. Και η ομορφιά δεν είναι μόνο στα άτομα που μας αποτελούν αλλά κυρίως στον τρόπο που αυτά είναι οργανωμένα.
Και ύστερα έρχεται η ερώτηση: Είμαστε μόνοι; Είμαστε μοναδικοί; Και αν όχι, που είναι όλοι οι άλλοι;
Περιμένουμε να απαντήσουν στα μηνύματά μας!
4
Άχ, αυτή η ιστορία της Αστρονομίας! Είναι μια ιστορία που δε θα μπορούσαμε να διηγηθούμε χωρίς το φως. Το φως είναι η χρονομηχανή μας. Χάρη σ’ αυτές τις πανάρχαιες ακτίνες φωτός, αγγελιοφόρων του μακρινού παρελθόντος, διαβάζουμε την ιστορία του σύμπαντος, τη δική μας ιστορία.
Το φως κυνηγούμε. Το φως που ταξιδεύει με τον ίδιο τρόπο όπως και να το παρατηρήσεις, αλλά πρόσεχε γιατί αν κινείσαι γρήγοραο χρόνος επιβραδύνεται.
Και η απεικόνιση της αρμονίας, όλη η μαγεία του σύμπαντος βρίσκεται στην πιο όμορφη στη διασημότερη εξίσωση του κόσμου. E=mc2. (Όπου c η ταχύτητα του φωτός.)
Αυτό είναι το μυστικό των αστεριών, αυτή είναι η αιτία που τα αστέρια φωτοβολλούν.
5
Και εμείς εκεί. Ανταγωνιζόμαστε! Ένα είδος που πολλές φορές φαίνεται να επιζητεί τη μοναξιά. Μοιάζει να προσπαθεί να εξαφανίσει τα υπόλοιπα είδη. Ένας αγώνας για κυριαρχία. Ακόμη και μεταξύ μας.
Μα μέσα από αυτή την αιώνια διαμάχη καλού – κακού, επιβίωσης- αυτοκαταστροφής, πολλές φορές προκύπτουν μεγαλειώδεις στιγμές.
Γιατί τελικά επιλέγουμε σαν είδος το δύσκολο. Αυτό που μας βελτιώνει και μας εξυψώνει.
6
Ζούμε σε ένα κόσμο που τα πάντα αλλάζουν σύμφωνα με σχέδια, με κανόνες, με τους νόμους της φύσης. Και αυτοί οι νόμοι είναι γραμμένοι στην πιο όμορφη γλώσσα.
Τη γλώσσα των μαθηματικών.
Είναι η γλώσσα που προσπαθεί να μας περιγράψει τη φαντασία της φύσης. Με μοντέλα με γεωμετρίες που έρχονται σε αντίθεση με τις ερμηνείες που δίνει ο εγκέφαλος στα προστάγματα των αισθήσεων.
Αλλά η φαντασία της φύσης είναι τόσο μεγαλύτερη του ανθρώπου που δε μας αφήνει να επαναπαυτούμε.
7
Γιατί βρισκόμαστε εδώ;
Από πού ερχόμαστε;
Απ’ αυτή τη μοναδική γωνία μας στον κόσμο καταφέραμε να ρίξουμε μια ματιά στο παρελθόν μετά το ξεκίνημα του σύμπαντος.
Ήταν η αρχή; Πιο πριν τι υπήρχε;
Δε χρειάζεται να φοβόμαστε που δεν ξέρουμε. Αυτό το κάνει ίσως, πιο ενδιαφέρον.
Μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις της διαστημικής αναζήτησης είναι η εικόνα της γης, πεπερασμένης και μόνης να κουβαλά πάνω της όλο το ανθρώπινο είδος στους ωκεανούς του χώρου και του χρόνου.
Και εμείς τι πρέπει να κάνουμε;
Τι θα πούμε στις επόμενες γενεές;
Ότι απλά μείναμε αγκυροβολημένοι στη γη; Ότι δεν αναζητήσαμε τις ρίζες μας, το αν είμαστε μόνοι;
Αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς απέναντι στα κατορθώματα του είδους μας, πρέπει να συνεχίσουμε να αναρωτιόμαστε. Να ψάχνουμε τη θέση μας στον κόσμο.
Παροτρύνεται τα παιδιά να ατενίζουν το νυχτερινό ουρανό. Ίσως έτσι σηκώσουμε και εμείς τα μάτια μας ψηλά, ίσως έτσι μειωθεί η αλαζονεία μας! Ασχοληθείτε με την Αστρονομία, η εξερεύνηση του σύμπαντος δεν είναι τίποτε άλλο από ένα ταξίδι ανακάλυψης του εαυτού μας.
Στην τελευταία και πανηγυρική εκδήλωση της χρονιάς του Συλλόγου Αστρονομίας θα παρακολουθήσουμε ένα σύντομο ταξίδι στην ιστορία του σύμπαντος που ξεκινά με τη Μεγάλη Έκρηξη. Θα συζητήσουμε για την αρχή και το σχηματισμό της ύλης και των δομών που συνθέτουν τον όμορφο και γεμάτο μυστικά Κόσμο. Στην παρουσίαση θα γίνουν αναφορές στο τι είναι κοσμολογία, στη διαχρονική πορεία της κοσμολογικής σκέψης, θα απαντηθούν ερωτήματα όπως ποιο είναι το σύγχρονο κοσμολογικό μοντέλο, θα μιλήσουμε για τη σκοτεινή ύλη και τη σκοτεινή ενέργεια και για την πρόσφατη ανακάλυψη της επιταχυνόμενης διαστολής.
Και αν όλα αυτά σας ακούγονται περίεργα ή δύσκολα, σας προσκαλώ να παρακολουθήσετε την εκδήλωση και να διαπιστώσετε ότι είναι εξίσου όμορφα και συναρπαστικά, όταν μάλιστα είναι ειπωμένα από μια νέα επιστήμονα που κατέχει το αντικείμενο.
Να πω επίσης πως στο τέλος θα παρουσιάσουμε ένα όμορφο video εμπνευσμένο από τη διαδρομή ενός χρόνου με πολλές στάσεις (εκδήλωση στο δημοτικό Νεοχωρίου, Εκδήλωση αστροβραδιά στο μουσείο, Εκδήλωση στο δημοτικό Φιλιππιάδας, 7 παρουσιάσεις στο επιμελητήριο), της πορείας του συλλόγου, ενός αγώνα για να κάνουμε γνωστή την Αστρονομία στο ευρύ κοινό.
Δε θα πω άλλα τώρα, αφήνω τα υπόλοιπα για την εκδήλωση και για μετά από αυτή. Σίγουρα δε θα σταματήσω να ευχαριστώ τα παιδιά που έδειξαν αμέσως τεράστιο ενδιαφέρον, τα παιδιά που μας ακολουθούν, μας στηρίζουν, μας δίνουν ιδέες, μας εμπνέουν. Για να αποδειχτεί για μια ακόμη φορά κόντρα στα στερεότυπα και στις κατηγορίες, ότι η ευθύνη βαραίνει εμάς. Εμείς έχουμε την υποχρέωση να τα καθοδηγήσουμε, εμείς έχουμε την υποχρέωση να τους δείξουμε και τους άλλους δρόμους, γιατί όπως λέει και ο Robert Frost : Ο δρόμος διακλαδώθηκε μέσα στο δάσος, και ΄γώ, διάλεξα τον λιγότερο περπατημένο. Αυτό, με ξεχώρισε απ΄ τους υπόλοιπους . ..
Σας περιμένουμε στην τελευταία εκδήλωση...…. μέχρι την επόμενη!
Music in space: Fiori Anastasia Metallinou at TEDxUniversityofPiraeus
Μια πολύ ωραία ομιλία για τη μουσική και τον ουρανό! από την Αναστασία Μεταλληνού.
Να τι συμβαίνει όταν μια CME (coronal mass ejection) χτυπά τη γη.
Αυτό το video, λήφθηκε από τον Göran Strand από τη Östersund, από τη Σουηδίας , δείχνει τι συνέβη στις 17 Μαρτίου 2013, όταν μια γιγαντιαία εκτίναξη μάζας από μια κηλίδα του ήλιου χτύπησε το γήινο μαγνητικό πεδίο.
Δύο ημέρες νωρίτερα, η ηλιακή κηλίδα AR1692 είχε παραγάγει μια ηλιακή
έκλαμψη κατηγορίας Μ1 που οδήγησε σε CME που χτύπησαν τη γη.
Στο χρονικό διάστημα από 19:20 μέχρι 23:35 (UT) της 17ης Μαρτίου φαίνεται ο φανταστικός ουρανός που καταγράφηκε από μια all-sky camera.
O Strand είπε μέσω e-mail, ότι το video αποτελείται από αποτελείται
από 2464 εικόνες σε μορφή raw για ένα συνολικό ποσό δεδομένων της τάξεως των 30Gb.
Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται η ηλιακή κηλίδα στις 15 Μαρτίου 2013, συγκρινόμενη με τη γη...
O Graham Bell είναι γνωστός για την ανακάλυψη του τηλεφώνου. Τι κρύβεται πίσω από αυτή την ανακάλυψη όμως. Με αφορμή ότι η πρώτη μεταφορά ομιλίας έγινε αυτό το μήνα στην Ιστορία της φυσικής, παρουσιάζω μια ανάρτηση για την ιστορία της ανακάλυψης του τηλεφώνου.
Αλλά τι ήταν αυτό που οδήγησε τον Bell στην ανακάλυψη του τηλεφώνου; Δεν καθοδηγήθηκε ούτε
από πλεονεξία, ούτε από επιθυμία για εξουσία.
Η εφεύρεση του πραγματοποιήθηκε επειδή ήταν ερωτευμένος.
Πριν από κάποια χρόνια, (πρέπει να
ήταν Φεβρουάριος ή Μάρτιος του 2010) μια μαθήτρια μου, η Κατερίνα Λ. μου ζήτησε
να της εξηγήσω το νοητικό πείραμα με την ονομασία «Η γάτα του Schrödinger». Το είχε δει σε ένα επεισόδιο από το BigBangtheory- μια αμερικάνικη κωμική σειρά- , αλλά δεν κατάλαβε
την εξήγηση.
Τότε κάναμε
επανάληψη γιατί φοιτούσε στη Γ΄ Λυκείου
και ετοιμαζόταν να δώσει εξετάσεις, οπότε την αποθάρρυνα, υποσχόμενος όμως ότι
κάποια στιγμή θα ανεβάσω μια ανάρτηση στο blog για να της
το εξηγήσω.
Η Κατερίνα
πέρασε στην Ιατρική που ήθελε, ανάρτηση όμως δεν είχε ανέβει…. μέχρι σήμερα. Επειδή προσπαθώ και κρατάω τις υποσχέσεις μου,
(έστω και λίγο καθυστερημένα) θεώρησα ότι ήρθε η ώρα της. Και το σημαντικότερο
πριν ……πάρει η Κατερίνα πτυχίο.
Το κείμενο
στην ουσία θα χωριστεί σε 4 τμήματα:
(α) Δυο λόγια για τον Erwin Schrödinger.
(β) Δυο λόγια για την κβαντομηχανική και την εξίσωση Schrödinger.
(γ) Το πείραμα-Περιγραφή του.
(δ) Οι ερμηνείες του.
Πριν ξεκινήσω να γράφω ας δούμε το videoαπό τη σειρά που έγινε αφορμή της
συγκεκριμένης ανάρτησης.
Επειδή το κείμενο κατέληξε λίγο μεγαλύτερο απ' ότι υπολόγιζα, μπορείτε να το δείτε και να το κατεβάσετε από το scribd.
Δεν ξέρω αν τελικά βοήθησα την Κατερίνα, μπορεί ούτως ή άλλως να βρήκε την απάντηση........ νωρίτερα, αλλά αφιερώνω αυτήν την ανάρτηση σ' αυτήν και σε όλους τους ανήσυχους μαθητές που δε βλέπουν τη Φυσική σαν ένα ακόμη μάθημα, αλλά αναζητούν τις απαντήσεις που η Φυσική και οι άλλες θετικές επιστήμες μπορούν να δώσουν σε όλη την έκφανση της καθημερινότητας.
