Παρασκευή 21 Αυγούστου 2009

Η ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι

Ω, έλα εδώ, γονατιστοί,
ας προσπέσουμε,
έλα τους αγίους να ικετέψουμε!
Κοίτα στο σκαλοπάτι εκεί,
Ανοίγει η Κόλαση φρικτή!
Κοίτα η Κόλαση πως βράζει!
Ο σατανάς βογγά κι αγριοκοιτάζει.
( Β.Ι. Γκαίτε, Φάουστ)

Ο αγώνας δρόμου για την ατομική βόμβα είχε ξεκινήσει, λίγο πολύ ως μάχη. Κάμποσοι επιστήμονες, σχεδόν όλοι ευρωπαίοι μετανάστες στην Αμερική, είχαν πανικοβληθει το 1939 με την πιθανότητα, πρώην συνάδελφοί τους στη Γερμανία να προηγηθούν στην εφαρμογή της ανακάλυψης της σχάσης για στρατιωτική χρήση. Ο Οπενχάιμερ και πολλοί άλλοι φυσικοί γνώριζαν ήδη από το Φεβρουάριο του 1939 ότι μια ατομική βόμβα ήταν εφικτή. Ένα μήνα πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ευρώπη, ο Λιο Σίλαρντ είχε πείσει τον Άλμπερτ Αϊνστάιν να υπογράψει μια επιστολή (γραμμένη από το Σίλαρντ) προς τον πρόεδρο Φράνκλιν Ρούσβελτ.


Η επιστολή του Αϊνστάιν στον Ρούσβελτ
Αμέσως σχεδόν δημιουργήθηκαν επιτροπές επιστημόνων που έκαναν μελέτες και έγραψαν εκθέσεις, αλλά χρειάστηκε να περάσουν δυο χρόνια μέχρι το 1941, που ο Ότο Φρίς και ο Ρούντολφ Πάιλερς κατανόησαν πως μια εύχρηστη ατομική βόμβα θα μπορούσε να κατασκευαστεί έγκαιρα και να χρησιμοποιηθεί στη διάρκεια του πολέμου.
Το 1942 ορίστηκε ως επιστημονικός διευθυντής του προγράμματος ο ψηλός και αδύνατος ,γοητευτικός και μανιώδης καπνιστής με τα μεγάλα ηθικά διλήμματα Ρόμπερτ Οπενχάιμερ. Η προκαταρκτική έρευνα γινόταν στο Πανεπιστήμιο του Κολούμπια, το Πανεπιστήμιο του Σικάγου, και στο Όουκ Ριτζ, στο Tennessee, αλλά ο Oppenheimer ίδρυσε έναν νέο ερευνητικό σταθμό στο Los Alamos του New Mexico. Την τοποθεσία αυτή την γνώριζε γιατί εκεί είχε περάσει αρκετά από τα μαθητικά του χρόνια. Εκεί έφερε τα καλύτερα μυαλά που υπήρχαν στη φυσική για να εργαστούν στην ανάπτυξη μιας ατομικής βόμβας. Στο τέλος διαχειριζόταν περισσότερους από τρεις χιλιάδες ανθρώπους, καθώς επίσης και ότι αντιμετώπιζε με επιτυχία τα θεωρητικά και τα μηχανικά προβλήματα που προέκυψαν από την εφαρμογή του σχεδίου. Ο στρατηγός Leslie Groves, ένας ανώτερος υπάλληλος του στρατού που ήταν υπεύθυνος για το project της βόμβας θέλησε ο Oppenheimer να είναι ο επιστημονικός διευθυντής του προγράμματος, παρ' ό, τι αυτό θα προκαλούσε λόγω "εμπλοκής" του πολιτικού παρελθόντος του Oppenheimer. Μετά από τον πόλεμο, εξήγησε γιατί το έκανε: "Ήταν μια μεγαλοφυία. Μια πραγματική μεγαλοφυία... Γιατί, ο Oppenheimer ήξερε για όλα. Μπορούσε να σας μιλήσει για ό,τιδήποτε του αναφέρατε Βέβαια όχι ακριβώς όλα. Υποθέτω ότι υπάρχουν μερικά πράγματα που δεν ξέρει σχεδόν τίποτα. Δεν ξέρει τίποτα για τον αθλητισμό."
Στις 30 Απριλίου του 1945 ο Αδόλφος Χίτλερ αυτοκτόνησε, ενώ οχτώ ημέρες μετά η Γερμανία παραδόθηκε. Όταν έμαθε τα νέα ο Εμίλιο Σεγκρέ, είπε: "Αργήσαμε υπερβολικά πολύ". Ας μη ξεχνούμε ότι για να εργάζονται για το "μαραφέτι", όπως ονόμαζαν την ατομική βόμβα, η μοναδική δικαιολογία ήταν η ανάγκη συντριβής της Ναζιστικής Γερμανίας. Οπότε, τώρα που δε θα τη χρησιμοποιούσαν κατά των Ναζί προέκυψαν αμφιβολίες.
Παρόλα αυτά με πρόφαση τον πόλεμο κατά των Ιαπώνων το πρόγραμμα συνεχίστηκε, ενώ απαιτήθηκε μια δοκιμή από τους στρατιωτικούς. Η περιοχή που επιλέχθηκε ήταν μια έρημη περιοχή 96 km νοτιοδυτικά του Αλαμογκόρντο. Οι Ισπανοί είχαν ονομάσει την περιοχή Jornada del Muerto "Ταξίδι Θανάτου". Ο Οπενχάιμερ την ονόμασε Τρίνιτι από ένα ποίημα του John Donne.
Μέχρι τον Ιούλιο του 1945, το Los Alamos ήταν έτοιμο να δοκιμάσει τη βόμβα του. Ο Oppenheimer έστειλε ένα αινιγματικό τηλεγράφημα στους επιστήμονες πίσω στο Μπέρκλεϋ: "Οποτεδήποτε μετά από την 15η θα ήταν ένας καλός χρόνος για το αλιευτικό ταξίδι μας... Δεδομένου ότι δεν έχουμε αρκετά sleeping bags για να πάμε γύρω, σας ζητάμε παρακαλώ να μην φένετε κανένα μαζί σας." Η δοκιμή, με το κωδικό όνομα "Τριάδα," πραγματοποιήθηκε στις 16 Ιουλίου.
Είχαν κατασκευάσει ένα πύργο ύψους 30 μέτρων για το τεστ και ανέβασαν το "μαραφέτι" εκεί.
Στις 05:29:45 τοπική ώρα έγινε η έκρηξη. Εξερράγη με μια ισχύ ισοδύναμη 18.000 τόνων TNT.

Ενθυμούμενος αυτή τη σκηνή, ο Oppenheimer λέει: "Μερικοί άνθρωποι γέλασαν, μερικοί άνθρωποι φώναζαν, οι περισσότεροι άνθρωποι ήταν σιωπηλοί. Μέσα στο μυαλό μου κυριάρχησε ένας στίχος μια γραμμή από το "Bhagavad-Gita" στην οποία ο Krishna προσπαθεί να πείσει τον πρίγκηπα ότι πρέπει να κάνει το καθήκον του: "Είμαι ο θάνατος: ο καταστροφέας των κόσμων." Ο Oppenheimer δήλωσε μετά την πρώτη έκρηξη της ατομικής βόμβας στην έρημο του New Mexico. "Ξέραμε ότι ο κόσμος δεν θα ήταν ο ίδιος," είπε.






Καθώς ο Oppenheimer έφευγε από το κέντρο ελέγχου, γύρισε για να σφίξει το χέρι του Κέν Μπέιμπριτζ, που τον κοίταξε κατάματα και μουρμούρισε," Τώρα είμαστε όλοι καθάρματα".

Έτσι εδώ, στη στενή μας τη σκηνή,
την πλάση όλη δρασκέλα ομάδι,
και πέρνα με σπουδή στοχαστική
απ' ουρανό μέσα απ' τη γη στον Άδη!
( Β.Ι. Γκαίτε, Φάουστ)

Στις 6 Αυγούστου 1945, στις 8:14 π.μ ακριβώς, ένα αεροσκάφος Β-29, το "Enola Gay" ονομασμένο έτσι από το όνομα της μητέρας του πιλότου Πολ Τίμπετς εξαπέλυσε τη βόμβα ουρανίου πάνω από τη Χιροσίμα.
Κολλημένες στην πλάτη της βόμβας, κοντά στα πτερύγια περιστροφής, ήταν αρκετές κεραίες ραδιοφώνου. Αυτές συνέλεγαν τα ραδιοκύματα που έστελνε η βόμβα στο έδαφος και επέστρεφαν ώστε να μετρούν το ύψος που απέμενε από το έδαφος. Στα 580 μέτρα από το έδαφος έφτασε το τελευταίο ραδιόσημα. Ο Τζον φον Νόιμαν με άλλους είχαν υπολογίσει ότι αν η βόμβα εκραγεί πολύ ψηλά θα διασκορπίσει το μεγαλύτερο μέρος της θερμότητας στον αέρα, αν γινόταν πολύ χαμηλά, θα άνοιγε ένα τεράστιο κρατήρα στο έδαφος. Μόλις κάτω από τα 600 μέτρα από το έδαφος ήταν το κατάλληλο ύψος. Η συμπεριφορά των ανθρώπων, άρα και τω επιστημόνων σκληραίνει πάρα πολύ κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι επιστήμονες που θεωρούσαν ότι η ατομική βόμβα δε μπορούσε να χρησιμοποιηθεί χωρίς των κίνδυνο απώλειας μεγάλου αριθμού αμάχων, 4-5 χρόνια μετά είχαν συνηθισμένη εργασία, τις μετρήσεις του ύψους για μια άριστα αποδοτική έκρηξη πάνω από ένα κυρίως αστικό κέντρο.
Η βόμβα ουρανίου 235, το αγοράκι "little boy", εξεράγη. Λόγω των κάθετων ανέμων έχασε το στόχο της που ήταν η γέφυρα Aioi για 240 μέτρα περίπου και εξεράγη πάνω από τη χειρουργική κλινική Shima. αποτέλεσμα κοντά στους 140.000 νεκρούς στη Χιροσίμα.



Λίγες μέρες αργότερα, στις 9 Αυγούστου 1945, οι Αμερικανικές δυνάμεις έριψαν τη δεύτερη (και τελευταία μέχρι σήμερα πυρηνική βόμβα εναντίον ανθρώπων) στο Ναγκασάκι. Εδώ η βόμβα ήταν άλλου τύπου και χρησιμοποιούσε ως γόμωση το πλουτώνιο. Αυτή είχε λάβει το προσωνύμιο "Fat Man" (χοντρός) στο εργαστήριο κατασκευής της. Αρχικός στόχος ήταν η ιαπωνική πόλη Kokura, επειδή όμως το νησί Κιουσού, στο οποίο βρίσκεται, ήταν καλυμμένο από πυκνή ομίχλη, ο επικεφαλής της αποστολής ταγματάρχης Σουέινι, ακολουθώντας το σχέδιο, υποχρεώθηκε να στραφεί στον "αναπληρωματικό" στόχο, την πόλη του Ναγκασάκι. Η έκρηξη ήταν ακόμη σφοδρότερη από την προηγούμενη και σχεδόν διέλυσε το Β29 του Σουέινι, το οποίο μόλις που πρόλαβε να προσγειωθεί στην Οκινάβα. Ωστόσο, λόγω της γεωγραφικής θέσεως του Ναγκασάκι, τα αποτελέσματά της στο έδαφος ήταν λιγότερο καταστροφικά από αυτά της βόμβας στη Χιροσίμα. Ωστόσο, οι συνέπειες της ραδιενέργειας δεν ήταν λιγότερο βαρειές από αυτές της προηγούμενης βόμβας. Η έκρηξη παρήγαγε θερμότητα που έφτασε τους 3900 βαθμούς Κελσίου και ανέμους που έφτασαν τα 1005 km/h (624 mph).
Μέχρι το τέλος του 1945 οι νεκροί στις δυο πόλεις έφτασαν τις 220.000.

ΦΑΟΥΣΤ:
Έχει κι η κόλαση τους νόμους της και κείνη;
Μου αρέσει αυτό! Ώστε σίγουρα κανείς
μια συμφωνία με σας, αφέντες, κλείνει.
ΜΕΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ:
Ακέριο ό,τι σου τάξουνε, χωρίς
τοσοδά να σου φαν, θα το χαρείς.

Στις 10:30 π.μ της 25 Οκτωβρίου του 1945, ο Οπενχάιμερ οδηγήθηκε στο Οβάλ γραφείο. Ο Οπενχάιμερ προσπάθησε να θέσει στον πρόεδρο Τρούμαν το πρόβλημα της διάδοσης αυτών των όπλων, με την επιβολή ενός διεθνούς ελέγχου. Αλλά δεν υπήρξε κατανόηση. Στο τέλος σφίγγοντας το χέρι του προέδρουεόπε χαμηλόφωνα,"κύριε πρόεδρε, αισθάνομαι ότι έχω βάψει τα χέρια μου με αίμα".
Το σχόλιο εξόργισε τον Τρούμαν ο οποίος του είπε ότι " το αίμα είναι στα δικά μου χέρια- να αφήσεις εμένα να ανησυχώ για αυτό" ή κατά μια άλλη μαρτυρία πως "δεν πειράζει, όλα φεύγουν με το πλύσιμο."
Ακολούθως ο Oppenheimer προήδρευσε της Επιτροπής της Αμερικανικής Ατομικής Ενέργειας. Αντετάχθηκε ακόμα μια φορά για την δημιουργία της ισχυρότερης βόμβας του υδρογόνου. Όταν ο Πρόεδρος Truman την ενέκρινε τελικά, ο Oppenheimer δεν την υποστήριξε, αλλά η αρχική απροθυμία του και το πολιτικό κλίμα γύρισαν ενάντια σε αυτόν. Ήδη κατά την διάρκεια της δεκαετίας του '50 η πολιτική κατάσταση στην Αμερική είχε αλλάξει ριζικά. Η περίοδος αυτή, ήταν περίοδος αντικομμουνιστικής υστερίας που ξεκίνησε από τον Ρεπουμπλικάνο γερουσιαστή Joseph R. McCarthy του Wisconsin.
Στις 21 Δεκεμβρίου του 1952 εν μέσω του ψυχρού πολέμου, μια Αμερικανική στρατιωτική επιτροπή ασφαλείας εξέδωσε ένα πόρισμα για τον Οπενχάιμερ, όπου κατηγορήθηκε για διασυνδέσεις με τους Κομμουνιστές και ότι αντιτάχθηκε στην κατασκευή της βόμβας υδρογόνου.
Κλείνοντας χρησιμοποιώ τα λόγια του Οπενχάιμερ για τη Φυσική και γενικότερα την επιστήμη: "Παραλάβαμε αυτό το δέντρο με πολλά ώριμα φρούτα επάνω του και το κουνήσαμε γερά και βγήκαν ραντάρ και ατομικές βόμβες. Το όλο [πολεμικό] πνεύμα ήταν αυτό της έξαλλης και μάλλον ανελέητης εκμετάλευσης της γνώσης. Ο πόλεμος είχε μια αξιοσημείωτη επίδραση στη φυσική. "
Όπως έγραψε και ο Βίκτορ Βάισκοπφ, " ο πόλεμος έκανε το προφανές, με το πλέον ωμό όλων των επιχειρημάτων, ότι η επιστήμη έχει την πιο άμεση αντανάκλαση στον καθένα. Αυτό έχει αλλάξει το χαρακτήρα της φυσικής".
Πηγές:
1. Bird, Kai & Sherwin, Martin J. (2008), Ο θρίαμβος και η τραγωδία του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, Αθήνα, Εκδ. Τραυλός
2. Bodanis,D (2000), E=mc2, Αθήνα,Εκδ. Λιβάνης.
3. wikipedia
4.wikipedia 2
5. physics4u

Διαβάστε επίσης: Το άσκοπο ολοκαύτωμα στο Ναγκασάκι

Δεν υπάρχουν σχόλια: