Ένας άντρας και μια γυναίκα
Μια ωραία ανοιξιάτικη μέρα στο Παρίσι. Σ' ένα καφέ, ένας άντρας απολαμβάνει την μπίρα του και διαβάζει εφημερίδα. Στο διπλανό τραπέζι, μια γυναίκα πίνει τον καφέ της και χαζεύει τους περαστικούς. Δεν έχουν δει ο ένας τον άλλο. Ξαφνικά, ο άντρας γυρίζει το κεφάλι και το βλέμμα του διασταυρώνεται με το βλέμμα της γυναίκας. Και τότε ξεκινά μια σειρά γεγονότων. Το χρυσαφένιο φως του Ήλιου, που ανακλάται πάνω στο λεπτοκαμωμένο σώμα της γυναίκας, διεισδύει στα μάτια του άντρα. Ταξιδεύοντας με ταχύτητα 300.000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, 10.000 δισεκατομμύρια σωματίδια φωτός (που ονομάζονται φωτόνια) βυθίζονται ανά δευτερόλεπτο σε καθεμία από τις κόρες του, διασχίζοντας πρώτα ένα οβάλ σώμα που ονομάζεται κρυσταλλοειδής φακός και έπειτα μια διαφανή και ζελατινώδη ουσία, πριν καταλήξουν στον αμφιβληστροειδή.
Χορός στον αμφιβληστροειδή
Μέσα στον αμφιβληστροειδή, 100 εκατομμύρια κύτταρα σε σχήμα κώνων αρχίζουν όραση. Ορισμένα δέχονται μια μεγάλη ποσότητα φωτός, που προέρχεται από τις ακτινοβολούσες ζώνες του σώματος της γυναίκας, όπως τα υγρά της χείλη, που τα τονίζει ένα λαμπερό κραγιόν. Άλλα κύτταρα δέχονται λιγότερο φως, αυτό που προέρχεται από τις πιο σκιασμένες ζώνες του σώματος της γυναίκας, όπως τα ελαφρά μακιγιαρισμένα της μάγουλα. Τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς αποτελούνται από αμέτρητα μόρια. Κάθε μόριο αποτελείται κι αυτό με τη σειρά του από 20 άτομα άνθρακα, 28 άτομα υδρογόνου κι ένα μόριο οξυγόνου. Τα μόρια αυτά καταγράφουν το φως χορεύοντας ένα παράξενο μπαλέτο. Σε ακινησία, όταν δεν ενεργοποιείται από το φως, το μόριο του αμφιβληστροειδούς προσκολλάται σε μία πρωτεΐνη και συρρικνώνεται. Όμως όταν ένα σωματίδιο φωτός το χτυπήσει (το φως που ανακλάται από τη γυναίκα χτυπά πάνω από 30 δισεκατομμύρια μόρια μέσα στο μάτι του άντρα ανά δευτερόλεπτο), το μόριο του αμφιβληστροειδούς αποχωρίζεται την πρωτεΐνη κι επανέρχεται στην αρχική του κατάσταση. Όταν περάσει ένα ορισμένο διάστημα, συρρικνώνεται και πάλι αναμένοντας την άφιξη του επόμενου σωματιδίου φωτός.
Οι νευρώνες αρχίζουν δράση
Για να γίνουν όλα αυτά, χρειάστηκε λιγότερο από ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου από τη στιγμή που το βλέμμα του άντρα έπεσε πάνω στη γυναίκα. Ωστόσο, ο άντρας εξακολουθεί να μην έχει ακόμα «συναίσθηση» της παρουσίας της γυναίκας, καθότι η πληροφορία που περιέχεται στα σωματίδια του φωτός δεν έχει φθάσει στον εγκέφαλο του. Ο χορός των μορίων μέσα στον αμφιβληστροειδή θα θέσει σε κίνηση τους νευρώνες πρώτα των ματιών κι έπειτα του εγκεφάλου. Τα μόρια στην επιφάνεια των νευρώνων αλλάζουν σχήμα, παρεμποδίζοντας τη ροή των ιόντων (θετικά φορτισμένα σωματίδια) νατρίου προς το υγρό που τα περιβάλλει, προκαλώντας έτσι ένα ηλεκτρικό ρεύμα που μεταδίδεται από νευρώνα σε νευρώνα από το μάτι ως τον εγκέφαλο. Μέσα στον εγκεφαλικό φλοιό, κάθε νευρώνας συνθέτει την πληροφορία που του μεταδίδουν χίλιοι άλλοι νευρώνες, πριν την αναλύσει και την αναμεταδώσει κι αυτός με τη σειρά του σε άλλους χίλιους. Ένα μεγάλο μέρος των εκατοντάδων δισεκατομμυρίων νευρώνων του εγκεφάλου του άντρα, που συνδέονται μεταξύ τους με κυκλώματα εξαιρετικά περίπλοκα, αρχίζουν δράση για να επεξεργαστούν την πληροφορία. Η ροή του καλίου και του νατρίου σταματά ανάλογα με το αν παρεμποδίζεται ή όχι από τους νευρώνες. Τα ηλεκτρικά ρεύματα δεν παύουν να διατρέχουν τα κυκλώματα των νευρώνων, απελευθερώνοντας κύματα μορίων που μεταδίδουν τα σήματα, που με τη σειρά τους θα ενεργοποιήσουν άλλους νευρώνες. Το ρεύμα σπινθηρίζει από παντού. Μετά από μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου, η εικόνα αναδομείται μέσα στον εγκέφαλο του άντρα — επιτέλους βλέπει τη γυναίκα. Παρατηρεί τα ξανθά κοντοκομμένα μαλλιά της, τα μεγάλα γαλάζια μάτια της και το σκούρο καφέ ταγέρ που αγκαλιάζει το σώμα της, το κεφάλι που γέρνει ελαφρά και της δίνει ένα ονειροπόλο ύφος.
Η γυναίκα γυρίζει το κεφάλι, συναντάει το βλέμμα του άντρα, χαμογελά διστακτικά και του πετάει ένα «καλημέρα». Αμέσως, ένα πλήθος από μόρια αέρα τίθενται σε κίνηση, οι δονήσεις τους μεταβιβάζουν τον ήχο των φωνητικών χορδών της γυναίκας στ' αφτιά του άντρα. Δυο μέτρα τους χωρίζουν κι ο ήχος φθάνει ένα εκατοστό πεντηκοστό του δευτερολέπτου αργότερα. Το τύμπανο (μια μεμβράνη πάχους 1 χιλιοστού) σε καθένα από τ' αφτιά του άντρα αρχίζει κι αυτό να δονείται. Οι δονήσεις μεταδίδονται στο υγρό που βρίσκεται στον κοχλία που, όπως φανερώνει και τ' όνομα του, έχει το ίδιο ελικοειδές σχήμα με το κέλυφος του σαλιγκαριού. Εδώ γίνεται η αποκωδικοποίηση των ήχων. Μια λεπτή μεμβράνη αρχίζει να ταλαντώνεται σύμφωνα με τις δονήσεις του υγρού. Μέσα σ' αυτήν τη μεμβράνη βρίσκεται ένα πλήθος ινών ανόμοιου πάχους, που θυμίζουν τις χορδές της άρπας. Η άρπα αυτή συντονίζεται με τη μελωδική φωνή της γυναίκας κι αναπαράγει ταυτόχρονα τους βαρύτερους ή οξύτερους τόνους που περιέχονται στις συλλαβές της λέξης «καλημέρα». Στο τέλος, οι ήχοι μεταδίδονται στο ακουστικό νεύρο, το οποίο περνά την πληροφορία στον εγκεφαλικό φλοιό. Ο άντρας αντιλαμβάνεται το «καλημέρα» της γειτόνισσας του......
Από το «Χάος και Ομορφιά» του Trinh Xuan Thuan , από τις εκδόσεις Τραυλός.
Μια ωραία ανοιξιάτικη μέρα στο Παρίσι. Σ' ένα καφέ, ένας άντρας απολαμβάνει την μπίρα του και διαβάζει εφημερίδα. Στο διπλανό τραπέζι, μια γυναίκα πίνει τον καφέ της και χαζεύει τους περαστικούς. Δεν έχουν δει ο ένας τον άλλο. Ξαφνικά, ο άντρας γυρίζει το κεφάλι και το βλέμμα του διασταυρώνεται με το βλέμμα της γυναίκας. Και τότε ξεκινά μια σειρά γεγονότων. Το χρυσαφένιο φως του Ήλιου, που ανακλάται πάνω στο λεπτοκαμωμένο σώμα της γυναίκας, διεισδύει στα μάτια του άντρα. Ταξιδεύοντας με ταχύτητα 300.000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, 10.000 δισεκατομμύρια σωματίδια φωτός (που ονομάζονται φωτόνια) βυθίζονται ανά δευτερόλεπτο σε καθεμία από τις κόρες του, διασχίζοντας πρώτα ένα οβάλ σώμα που ονομάζεται κρυσταλλοειδής φακός και έπειτα μια διαφανή και ζελατινώδη ουσία, πριν καταλήξουν στον αμφιβληστροειδή.
Χορός στον αμφιβληστροειδή
Μέσα στον αμφιβληστροειδή, 100 εκατομμύρια κύτταρα σε σχήμα κώνων αρχίζουν όραση. Ορισμένα δέχονται μια μεγάλη ποσότητα φωτός, που προέρχεται από τις ακτινοβολούσες ζώνες του σώματος της γυναίκας, όπως τα υγρά της χείλη, που τα τονίζει ένα λαμπερό κραγιόν. Άλλα κύτταρα δέχονται λιγότερο φως, αυτό που προέρχεται από τις πιο σκιασμένες ζώνες του σώματος της γυναίκας, όπως τα ελαφρά μακιγιαρισμένα της μάγουλα. Τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς αποτελούνται από αμέτρητα μόρια. Κάθε μόριο αποτελείται κι αυτό με τη σειρά του από 20 άτομα άνθρακα, 28 άτομα υδρογόνου κι ένα μόριο οξυγόνου. Τα μόρια αυτά καταγράφουν το φως χορεύοντας ένα παράξενο μπαλέτο. Σε ακινησία, όταν δεν ενεργοποιείται από το φως, το μόριο του αμφιβληστροειδούς προσκολλάται σε μία πρωτεΐνη και συρρικνώνεται. Όμως όταν ένα σωματίδιο φωτός το χτυπήσει (το φως που ανακλάται από τη γυναίκα χτυπά πάνω από 30 δισεκατομμύρια μόρια μέσα στο μάτι του άντρα ανά δευτερόλεπτο), το μόριο του αμφιβληστροειδούς αποχωρίζεται την πρωτεΐνη κι επανέρχεται στην αρχική του κατάσταση. Όταν περάσει ένα ορισμένο διάστημα, συρρικνώνεται και πάλι αναμένοντας την άφιξη του επόμενου σωματιδίου φωτός.
Οι νευρώνες αρχίζουν δράση
Για να γίνουν όλα αυτά, χρειάστηκε λιγότερο από ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου από τη στιγμή που το βλέμμα του άντρα έπεσε πάνω στη γυναίκα. Ωστόσο, ο άντρας εξακολουθεί να μην έχει ακόμα «συναίσθηση» της παρουσίας της γυναίκας, καθότι η πληροφορία που περιέχεται στα σωματίδια του φωτός δεν έχει φθάσει στον εγκέφαλο του. Ο χορός των μορίων μέσα στον αμφιβληστροειδή θα θέσει σε κίνηση τους νευρώνες πρώτα των ματιών κι έπειτα του εγκεφάλου. Τα μόρια στην επιφάνεια των νευρώνων αλλάζουν σχήμα, παρεμποδίζοντας τη ροή των ιόντων (θετικά φορτισμένα σωματίδια) νατρίου προς το υγρό που τα περιβάλλει, προκαλώντας έτσι ένα ηλεκτρικό ρεύμα που μεταδίδεται από νευρώνα σε νευρώνα από το μάτι ως τον εγκέφαλο. Μέσα στον εγκεφαλικό φλοιό, κάθε νευρώνας συνθέτει την πληροφορία που του μεταδίδουν χίλιοι άλλοι νευρώνες, πριν την αναλύσει και την αναμεταδώσει κι αυτός με τη σειρά του σε άλλους χίλιους. Ένα μεγάλο μέρος των εκατοντάδων δισεκατομμυρίων νευρώνων του εγκεφάλου του άντρα, που συνδέονται μεταξύ τους με κυκλώματα εξαιρετικά περίπλοκα, αρχίζουν δράση για να επεξεργαστούν την πληροφορία. Η ροή του καλίου και του νατρίου σταματά ανάλογα με το αν παρεμποδίζεται ή όχι από τους νευρώνες. Τα ηλεκτρικά ρεύματα δεν παύουν να διατρέχουν τα κυκλώματα των νευρώνων, απελευθερώνοντας κύματα μορίων που μεταδίδουν τα σήματα, που με τη σειρά τους θα ενεργοποιήσουν άλλους νευρώνες. Το ρεύμα σπινθηρίζει από παντού. Μετά από μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου, η εικόνα αναδομείται μέσα στον εγκέφαλο του άντρα — επιτέλους βλέπει τη γυναίκα. Παρατηρεί τα ξανθά κοντοκομμένα μαλλιά της, τα μεγάλα γαλάζια μάτια της και το σκούρο καφέ ταγέρ που αγκαλιάζει το σώμα της, το κεφάλι που γέρνει ελαφρά και της δίνει ένα ονειροπόλο ύφος.
Η γυναίκα γυρίζει το κεφάλι, συναντάει το βλέμμα του άντρα, χαμογελά διστακτικά και του πετάει ένα «καλημέρα». Αμέσως, ένα πλήθος από μόρια αέρα τίθενται σε κίνηση, οι δονήσεις τους μεταβιβάζουν τον ήχο των φωνητικών χορδών της γυναίκας στ' αφτιά του άντρα. Δυο μέτρα τους χωρίζουν κι ο ήχος φθάνει ένα εκατοστό πεντηκοστό του δευτερολέπτου αργότερα. Το τύμπανο (μια μεμβράνη πάχους 1 χιλιοστού) σε καθένα από τ' αφτιά του άντρα αρχίζει κι αυτό να δονείται. Οι δονήσεις μεταδίδονται στο υγρό που βρίσκεται στον κοχλία που, όπως φανερώνει και τ' όνομα του, έχει το ίδιο ελικοειδές σχήμα με το κέλυφος του σαλιγκαριού. Εδώ γίνεται η αποκωδικοποίηση των ήχων. Μια λεπτή μεμβράνη αρχίζει να ταλαντώνεται σύμφωνα με τις δονήσεις του υγρού. Μέσα σ' αυτήν τη μεμβράνη βρίσκεται ένα πλήθος ινών ανόμοιου πάχους, που θυμίζουν τις χορδές της άρπας. Η άρπα αυτή συντονίζεται με τη μελωδική φωνή της γυναίκας κι αναπαράγει ταυτόχρονα τους βαρύτερους ή οξύτερους τόνους που περιέχονται στις συλλαβές της λέξης «καλημέρα». Στο τέλος, οι ήχοι μεταδίδονται στο ακουστικό νεύρο, το οποίο περνά την πληροφορία στον εγκεφαλικό φλοιό. Ο άντρας αντιλαμβάνεται το «καλημέρα» της γειτόνισσας του......
Από το «Χάος και Ομορφιά» του Trinh Xuan Thuan , από τις εκδόσεις Τραυλός.
Αυτή είναι η εικόνα που έχουμε σήμερα, για να περιγράψουμε τη διαδικασία διάδοσης του φωτός και των οπτικών ερεθισμάτων που μεταφέρει. Όμως ποια είναι η ιστορία της εξέλιξης των ιδεών για το φως από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα;
Επειδή δεν έχω καλό λογοτεχνικό λόγο για να σσαγηνέψω με την περιγραφή μου, αποφάσισα να κωδικοποιήσω τα κυρίοτερα σημεία της ιστορίας του φωτός και να τα παρουσιάσω με μια μορφή παρουσίασης.
Οι κυριότερες πηγές που χρησιμοποίησα είναι τα βιβλία και οι πηγές από το Internetπου φαίνονται στη βιβλιογραφία.
Read this document on Scribd: Μια μικρή ιστορία του φωτός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου