Η τελευταία παρουσίαση του Συλλόγου Αστρολάβος Αστρονομίας & Διαστήματος Παράρτημα Βόλου, με κεντρική ομιλήτρια τη Φυσικό Μαρία Χήρα.
Ένα πολύ όμορφο ταξίδι , μια σύντομη ιστορία του σύμπαντος και του κοσμολογικού μοντέλου που έχουμε σήμερα.
Θέλω να ευχαριστήσω για μια ακόμη φορά τη Μ. Χήρα για την αποδοχή της πρόσκλησης- πρόκλησης να μιλήσει σε ένα τόσο ετερόκλητο κοινό για ένα τόσο όμορφο θέμα που άπτεται και των επιστημονικών ενδιαφερόντων της. Είμαι χαρούμενος γιατί ένα παιδί με τόσα χαρίσματα γρήγορα αποδεικνύει αυτό που πίστευα από την αρχή: ότι θα διαπρέψει, ότι θα μας προσπεράσει. Πραγματικά δεν πρέπει να υπάρχει πιο όμορφο συναίσθημα για ένα δάσκαλο, απ' το να βλέπει ένα μαθητή, μια μαθήτρια, να αρπάζει τη σκυτάλη και να τον προσπερνά! Είναι αυτό που μας δίνει δύναμη να συνεχίσουμε να "τρέχουμε".
Ο Σύλλογος Αστρολάβος Αστρονομίας και Διαστήματος ολοκλήρωσε τη Σειρά Παρουσιάσεων με τίτλο «Αστρονομία για Όλους» με σκοπό την βοήθεια κατανόησης των βασικών αρχών της Αστρονομίας και τις πτυχές της στην καθημερινότητα. Παρακολουθήσαμε ένα οδοιπορικό επτά παρουσιάσεων με τελικό σκοπό την αλληλεπίδραση ώστε να μάθουμε γενικότερα να κοιτάζουμε ψηλά και να αποκτήσουμε μια γενικότερη εικόνα του περιβάλλοντος κόσμου. Στις παρουσιάσεις ανακαλύψαμε στοιχεία και ιδέες που άπτονται πολλών επιστημών όπως τα Μαθηματικά, η Φυσική, η Χημεία χωρίς να παίζει ουσιαστικό ρόλο το υπόβαθρο του καθενός σε αυτές, ενώ οι παρουσιάσεις αν και ήταν δομημένες με μια λογική σειρά ήταν ανεξάρτητες η μια από την άλλη. Χθες με το τέλος της τελευταίας παρουσίασης δείξαμε ένα video που ετοίμασα ως ανασκόπηση όλων αυτών που ειπώθηκαν με λίγο πιο λυρικό τρόπο. Ευχαριστώ από καρδιάς τα παιδιά της ομάδας Αστρονομίας για τη συμμετοχή, για την έμπνευση, για το κίνητρο να κάνουμε όμορφα πράγματα. Επιπλέον θέλω να προσθέσω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε δυο εκπληκτικά παιδιά, που με στήριξαν σ'αυτή την προσπάθεια κάθε στιγμή είτε διορθώνοντας το αρχικό μου κείμενο, είτε γιατί ανταποκρίθηκαν σε όλες τις ταλαιπωρίες για να ηχογραφήσουμε την αφήγηση: Την Κ. Κόκκινου και τη Μ. Μαγκλάρα που με τις εκπληκτικές φωνές τους έδωσαν και άλλη διάσταση στην εικόνα! Παραθέτω το κείμενο για μεγαλύτερη ευκολία. Είναι εμπνευσμένο από λόγια του Carl Sagan, του Neil deGrasse Tyson, του FEYNMAN κ.α. Εμείς οι άνθρωποι υπάρχουμε ως είδος για πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Τόσο που δεν έχουμε προλάβει να εξερευνήσουμε παρά ένα ελάχιστο τμήμα από ολόκληρο το σύμπαν. Μα είμαστε ένα είδος γεμάτο περιέργεια. Αναρωτιόμαστε, απορούμε, αναζητούμε απαντήσεις.
Εξάλλου, η περιέργεια είναι μια εγγενής ιδιότητά μας. Είναι στο DNA μας. Αρχίζουμε να μελετάμε τον κόσμο μας, ήδη από τις πρώτες στιγμές της ύπαρξής μας σε αυτόν. Απ’ αυτήν την άποψη τα παιδιά έχουν επιστημονική στάση απέναντι στον κόσμο.
Πριν ακόμη περπατήσουν, εξερευνούν το περιβάλλον τους μέσω του πειραματισμού. Και όταν αυτά τα παιδιά μεγαλώνουν, αν καταφέρουν να διατηρήσουν έστω και λίγη από την περιέργειά τους, αντιστεκόμενα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που προσπαθεί να την καταργήσει, στρέφουν το βλέμμα τους στο νυχτερινό ουρανό.
1
Η ιστορία της αστρονομίας είναι στην πραγματικότητα μια ιστορία για την αναζήτηση της αλήθειας. Είναι μια ιστορία για την προσπάθεια των ανθρώπων να κατανοήσουν τον τρόπο που δουλεύει η φύση. Είναι ιστορία ιδεών. Αυτό το λαμπερό φως στις σκοτεινές γωνίες. Είναι η επιστήμη!
Η επιστήμη αλλάζει τον τρόπο που λειτουργεί το μυαλό μας. Έτσι ώστε να σκεφτόμαστε πιο μεθοδικά τα πράγματα. Μα προσοχή στην ψευδοεπιστήμη! Είναι κρυμμένη και προσπαθεί να μας παραπλανήσει.
Η Αστρονομία αντιστάθηκε. Αυτοκαθαρίστηκε. Τιμωρήθηκε. Άλλαξε μοντέλα, απομάκρυνε τις προκαταλήψεις, αρνήθηκε πως στον ουρανό υπάρχουν άγγελοι και δαίμονες, έδωσε τη δυνατότητα σ’ αυτό το πλάσμα που κοιτούσε τον ουρανό να δει μια νομοκρατούμενη φύση. Και τελικά να πιστέψει σε θεωρίες που πήγαιναν κόντρα στις αισθήσεις του.
2
Και όταν ο άνθρωπος στρέφει το βλέμμα στο νυχτερινό ουρανό διαπιστώνει τις αδυναμίες του, τους περιορισμούς των αισθήσεών του. Και ό, τι δεν έφτανε η ανθρώπινη όραση, προσπάθησε να το καταφέρει με τη φαντασία και τη δημιουργικότητά του. Και έφτιαξε όλων των ειδών τα τηλεσκόπια.
Αυτή τη θάλασσα του νυχτερινού ουρανού προσπάθησε να χαρτογραφήσει. Στη θάλασσα του διαστήματος τα αστέρια είναι άλλοι ήλιοι. Έχουμε ταξιδέψει σ’ αυτή αλλά υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα ακόμη να δούμε. Και είναι πραγματικά εκεί. Είναι η ασύλληπτη φύση της φύσης.
3
Και εμείς; Εμείς είμαστε μέρος αυτού του σύμπαντος. Είμαστε αυτό το σύμπαν, το σύμπαν είναι μέσα μας. Κάθε άτομο στο σώμα μας προήλθε από ένα αστέρι που εξερράγη. Είμαστε όλοι φτιαγμένοι από αστρόσκονη. Είμαστε ένας τρόπος να ανακαλύπτει το σύμπαν τον εαυτό του. Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι. Μεταξύ μας βιολογικά, με τη γη χημικά, με το υπόλοιπο σύμπαν ατομικά. Και η ομορφιά δεν είναι μόνο στα άτομα που μας αποτελούν αλλά κυρίως στον τρόπο που αυτά είναι οργανωμένα.
Και ύστερα έρχεται η ερώτηση: Είμαστε μόνοι; Είμαστε μοναδικοί; Και αν όχι, που είναι όλοι οι άλλοι;
Περιμένουμε να απαντήσουν στα μηνύματά μας!
4
Άχ, αυτή η ιστορία της Αστρονομίας! Είναι μια ιστορία που δε θα μπορούσαμε να διηγηθούμε χωρίς το φως. Το φως είναι η χρονομηχανή μας. Χάρη σ’ αυτές τις πανάρχαιες ακτίνες φωτός, αγγελιοφόρων του μακρινού παρελθόντος, διαβάζουμε την ιστορία του σύμπαντος, τη δική μας ιστορία.
Το φως κυνηγούμε. Το φως που ταξιδεύει με τον ίδιο τρόπο όπως και να το παρατηρήσεις, αλλά πρόσεχε γιατί αν κινείσαι γρήγοραο χρόνος επιβραδύνεται.
Και η απεικόνιση της αρμονίας, όλη η μαγεία του σύμπαντος βρίσκεται στην πιο όμορφη στη διασημότερη εξίσωση του κόσμου. E=mc2. (Όπου c η ταχύτητα του φωτός.)
Αυτό είναι το μυστικό των αστεριών, αυτή είναι η αιτία που τα αστέρια φωτοβολλούν.
5
Και εμείς εκεί. Ανταγωνιζόμαστε! Ένα είδος που πολλές φορές φαίνεται να επιζητεί τη μοναξιά. Μοιάζει να προσπαθεί να εξαφανίσει τα υπόλοιπα είδη. Ένας αγώνας για κυριαρχία. Ακόμη και μεταξύ μας.
Μα μέσα από αυτή την αιώνια διαμάχη καλού – κακού, επιβίωσης- αυτοκαταστροφής, πολλές φορές προκύπτουν μεγαλειώδεις στιγμές.
Γιατί τελικά επιλέγουμε σαν είδος το δύσκολο. Αυτό που μας βελτιώνει και μας εξυψώνει.
6
Ζούμε σε ένα κόσμο που τα πάντα αλλάζουν σύμφωνα με σχέδια, με κανόνες, με τους νόμους της φύσης. Και αυτοί οι νόμοι είναι γραμμένοι στην πιο όμορφη γλώσσα.
Τη γλώσσα των μαθηματικών.
Είναι η γλώσσα που προσπαθεί να μας περιγράψει τη φαντασία της φύσης. Με μοντέλα με γεωμετρίες που έρχονται σε αντίθεση με τις ερμηνείες που δίνει ο εγκέφαλος στα προστάγματα των αισθήσεων.
Αλλά η φαντασία της φύσης είναι τόσο μεγαλύτερη του ανθρώπου που δε μας αφήνει να επαναπαυτούμε.
7
Γιατί βρισκόμαστε εδώ;
Από πού ερχόμαστε;
Απ’ αυτή τη μοναδική γωνία μας στον κόσμο καταφέραμε να ρίξουμε μια ματιά στο παρελθόν μετά το ξεκίνημα του σύμπαντος.
Ήταν η αρχή; Πιο πριν τι υπήρχε;
Δε χρειάζεται να φοβόμαστε που δεν ξέρουμε. Αυτό το κάνει ίσως, πιο ενδιαφέρον.
Μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις της διαστημικής αναζήτησης είναι η εικόνα της γης, πεπερασμένης και μόνης να κουβαλά πάνω της όλο το ανθρώπινο είδος στους ωκεανούς του χώρου και του χρόνου.
Και εμείς τι πρέπει να κάνουμε;
Τι θα πούμε στις επόμενες γενεές;
Ότι απλά μείναμε αγκυροβολημένοι στη γη; Ότι δεν αναζητήσαμε τις ρίζες μας, το αν είμαστε μόνοι;
Αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς απέναντι στα κατορθώματα του είδους μας, πρέπει να συνεχίσουμε να αναρωτιόμαστε. Να ψάχνουμε τη θέση μας στον κόσμο.
Παροτρύνεται τα παιδιά να ατενίζουν το νυχτερινό ουρανό. Ίσως έτσι σηκώσουμε και εμείς τα μάτια μας ψηλά, ίσως έτσι μειωθεί η αλαζονεία μας! Ασχοληθείτε με την Αστρονομία, η εξερεύνηση του σύμπαντος δεν είναι τίποτε άλλο από ένα ταξίδι ανακάλυψης του εαυτού μας.
Στην τελευταία και πανηγυρική εκδήλωση της χρονιάς του Συλλόγου Αστρονομίας θα παρακολουθήσουμε ένα σύντομο ταξίδι στην ιστορία του σύμπαντος που ξεκινά με τη Μεγάλη Έκρηξη. Θα συζητήσουμε για την αρχή και το σχηματισμό της ύλης και των δομών που συνθέτουν τον όμορφο και γεμάτο μυστικά Κόσμο. Στην παρουσίαση θα γίνουν αναφορές στο τι είναι κοσμολογία, στη διαχρονική πορεία της κοσμολογικής σκέψης, θα απαντηθούν ερωτήματα όπως ποιο είναι το σύγχρονο κοσμολογικό μοντέλο, θα μιλήσουμε για τη σκοτεινή ύλη και τη σκοτεινή ενέργεια και για την πρόσφατη ανακάλυψη της επιταχυνόμενης διαστολής.
Και αν όλα αυτά σας ακούγονται περίεργα ή δύσκολα, σας προσκαλώ να παρακολουθήσετε την εκδήλωση και να διαπιστώσετε ότι είναι εξίσου όμορφα και συναρπαστικά, όταν μάλιστα είναι ειπωμένα από μια νέα επιστήμονα που κατέχει το αντικείμενο.
Να πω επίσης πως στο τέλος θα παρουσιάσουμε ένα όμορφο video εμπνευσμένο από τη διαδρομή ενός χρόνου με πολλές στάσεις (εκδήλωση στο δημοτικό Νεοχωρίου, Εκδήλωση αστροβραδιά στο μουσείο, Εκδήλωση στο δημοτικό Φιλιππιάδας, 7 παρουσιάσεις στο επιμελητήριο), της πορείας του συλλόγου, ενός αγώνα για να κάνουμε γνωστή την Αστρονομία στο ευρύ κοινό.
Δε θα πω άλλα τώρα, αφήνω τα υπόλοιπα για την εκδήλωση και για μετά από αυτή. Σίγουρα δε θα σταματήσω να ευχαριστώ τα παιδιά που έδειξαν αμέσως τεράστιο ενδιαφέρον, τα παιδιά που μας ακολουθούν, μας στηρίζουν, μας δίνουν ιδέες, μας εμπνέουν. Για να αποδειχτεί για μια ακόμη φορά κόντρα στα στερεότυπα και στις κατηγορίες, ότι η ευθύνη βαραίνει εμάς. Εμείς έχουμε την υποχρέωση να τα καθοδηγήσουμε, εμείς έχουμε την υποχρέωση να τους δείξουμε και τους άλλους δρόμους, γιατί όπως λέει και ο Robert Frost : Ο δρόμος διακλαδώθηκε μέσα στο δάσος, και ΄γώ, διάλεξα τον λιγότερο περπατημένο. Αυτό, με ξεχώρισε απ΄ τους υπόλοιπους . ..
Σας περιμένουμε στην τελευταία εκδήλωση...…. μέχρι την επόμενη!
