Ο Ήλιος
Στο τρίτο μέρος της παρουσίασης συνεχίζουμε με τον Ήλιο.
Είναι ένα άστρο μεσαίου μεγέθους, μια τεράστια μπάλα συμπιεσμένων και θερμών αερίων.
Το καύσιμό του είναι το υδρογόνο που με τις θερμοπυρηνικές αντιδράσεις εκπέμπει ακτινοβολία.
Ένα φωτόνιο χρειάζεται περίπου 150-170000 χρόνια για να φτάσει από τον πυρήνα στην επιφάνεια του Ήλιου και από εκεί 8 λεπτά για να φτάσει σε εμάς.
Θα μιλήσουμε λίγο για τις Ηλιακές κηλίδες. Είναι αυτές που είδε ο Γαλιλαίος με το τηλεσκόπιό του.
Οι ηλιακές κηλίδες είναι παροδικά φαινόμενα που εμφανίζονται στην επιφάνεια του Ήλιου τη λεγόμενη φωτόσφαιρα, της οποίας και θεωρούνται οι περισσότερο εντυπωσιακοί και ενδιαφέροντες σχηματισμοί της. Είναι ορατές ως σκοτεινές μικρές ή μεγαλύτερες κυκλικές επιφάνειες - κηλίδες, σε σχέση με τις γειτονικές περιοχές της φωτόσφαιρας, που περιβάλλονται από λιγότερο σκοτεινές στεφάνες ινώδους υφής.
Οι κηλίδες είναι ψυχρότερες από το περιβάλλον τους γι΄αυτό και φαίνονται σκοτεινές .
Η Θερμοκρασία της φωτόσφαιρας είναι περίπου ~ 5800Κ
Η Τυπική θερμοκρασία των κηλίδων είναι περίπου ~ 4000Κ
Ο σχηματισμός των κηλίδων είναι αποτέλεσμα του συνδυασμού δύο φαινομένων :
1ον : του μαγνητικού πεδίου του Ήλιου
2ον : της διαφορικής του περιστροφής
Ο αριθμός των κηλίδων και των ομάδων κηλίδων που εμφανίζονται μεταβάλλεται με τον χρόνο. Συγκεκριμένα η εμφάνιση των κηλίδων παρουσιάζει έναν 11ετή κύκλο δραστηριότητας, δηλαδή ο αριθμός τους αυξάνεται και ελαττώνεται περιοδικά κάθε 11 χρόνια.
Βλέπουμε όμως πως παρατηρήθηκαν δυο ελάχιστα στην ανάπτυξη των ηλιακών κηλίδων.
Θα μου πείτε τι μας χρειάζονται όλα αυτά.
Η έξαρση αυτή συνοδεύεται από αύξηση της έντασης φαινομένων όπως είναι οι εκλάμψεις.
Οι ηλιακές εκλάμψεις λαμβάνουν χώρα στο ηλιακό στέμμα και στην χρωμόσφαιρα, θερμαίνοντας το πλάσμα σε δεκάδες εκατομμύρια Κέλβιν, και επιταχύνοντας τα ηλεκτρόνια, τα πρωτόνια και τα βαρύτερα ιόντα κοντά στην ταχύτητα του φωτός. Παράγουν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία σε όλο το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, σε όλα τα μήκη κύματος από τα μακρά ραδιοφωνικά κύματα έως τα πολύ μικρά μήκη κύματος, τις ακτίνες γάμμα.
Οι εκλάμψεις που βομβαρδίζουν τη Γη με καταιγίδες φορτισμένων σωματιδίων.Οι εκλάμψεις θέτουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα των δικτύων ρεύματος και τηλεπικοινωνιών … ( π.χ. Κεμπέκ 1989 ).
Τα μέγιστα της ηλιακής δραστηριότητας σχετίζονται άμεσα με το κλίμα της Γης.
Αλλά εδώ σ'αυτό το σημείο θέλω να συνδέσω τις ηλιακές κηλίδες με τη μουσική.
Πως;
Δείτε ξανά το ελάχιστο Maunder. Πότε εμφανίστηκε;
Ξέρουμε πότε φτιάχτηκαν τα καλύτερα βιολιά στην Ευρώπη;
Niccolò Amati (1596 – 1684)
Antonio Stradivari (1644 – 1733)
Bartolomeo Giuseppe Antonio Guarneri (1698 – 1744)
Ο διάσημος κατασκευαστής βιολιών Στραντιβάριους χρησιμοποιούσε ξύλο από δέντρα που μεγάλωναν την περίοδο 1645-1715, στο μέσο της λεγόμενης «Μικρής Εποχής των Παγετώνων», εξήγησαν οι ελβετοί ερευνητές σε συμπόσιο του Κέντρου Μοριακής Ιατρικής Max Delbrück στο Βερολίνο.
Στους παρατεταμένους χειμώνες και τα δροσερά καλοκαίρια αυτής της περιόδου, το ξύλο μεγάλωνε ιδιαίτερα αργά και ομοιόμορφα, με αποτέλεσμα να έχει χαμηλή πυκνότητα και ελαστικότητα, ενώ παράλληλα προσέφερε υψηλή ταχύτητα μετάδοσης του ήχου (τα ηχητικά κύματα ταξιδεύουν ταχύτερα μέσα στα στερεά σώματα σε σχέση με τον αέρα).
Σήμερα, οι κατασκευαστές βιολιών μπορούν μόνο να ονειρευτούν ξύλο αυτής της ποιότητας…
Πρατικάκης Βαγγέλης – ΤΟ ΒΗΜΑ – 10/9/2012
Σ' αυτό το σημείο τα παιδιά μας ταξίδεψαν με ένα απίστευτο instrumental για 3 βιολιά...
Επειδή δε μπορώ να βρω το συγκεκριμένο κομμάτι θα βάλω το Καλοκαίρι από τις 4 εποχές του Vivaldi.
Antonio Vivaldi - Summer from four seasons.
Trondheim Soloists. Artistic Director: Øyvind Gimse. Soloist Mari Silje Samuelsen. Hamardomen. Samuelsen Productions. Video by Tor Melgalvis. Camera: Kjetil Andersen, Jan Gunnar Martinsen and Tor Melgalvis.
Προχωρώντας προς το τέλος της παρουσίασης έφτασε η ώρα να πω δυο λόγια για τη Γη.
Όταν έπρεπε να αποφασίσω τι θα πω η πρώτη σκέψη ήταν να πω κλασσικές πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά. Όμως αμέσως θυμήθηκα μια φωτογραφία.
Λέγεται "The Pale Blue Dot".
Η Χλωμή Μπλε Κουκκίδα [The Pale Blue Dot] είμαι μια φωτογραφία της Γης που τραβήχτηκε το 1990 από το Voyager 1 από απόσταση ρεκόρ, δείχνοντας αμυδρά τον πλανήτη μας μέσα στο αχανές διάστημα. Μετά από αίτημα του Carl Sagan το Voyager, καθώς εγκατέλειπε το ηλιακό μας σύστημα, έστρεψε για μια τελευταία φορά τις κάμερες προς τη Γη, τραβώντας τη φωτογραφία, από την οποία εμπνεύστηκε ο τίτλος του ομότιτλου βιβλίου.
O Carl Sagan έγραψε ένα κείμενο αφιερωμένο σ'αυτή την εικόνα. Αποφασίσαμε να μεταφράσουμε το κείμενο και με την επεξεργασία κάποιων video από το διαδίκτυο κάναμε το παρακάτω video. Τη μετάφραση και την αφήγηση έκανε η Κωσταντίνα Κόκκινου ενώ την επεξεργασία την επιμελήθηκε ο Αδριανός Σερβετάς. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τα παιδιά γιατί ανέχτηκαν τις ιδιοτροπίες μου, τις παρατηρήσεις για το πως θα ειπωθεί, τι μουσική θα βάλουμε, ποιες εικόνες θα κόψουμε, θα βάλουμε κλπ.. Το σημαντικότερο όμως είναι πως όπως συμβαίνει πάντα, με ξεπέρασαν.
“Το λάθος, αγαπητέ μου Βρούτε, δεν είναι στ’ αστέρια, αλλά μέσα μας.“
–Γουίλιαμ Σαίξπηρ
Θα κλείσω με μια φωτογραφία.
Θα κλείσω αυτή την παρουσίαση όπως ξεκίνησα. Κοιτάζοντας τον ουρανό και βλέποντας ένα αστερισμό. Εδώ είναι ο αστερισμός του Κύκνου στο κέντρο του γαλαξία μας. Όμως εδώ υπάρχει ένας ωραίος μύθος.
Ο Μύθος
Φαέθων: Ο γιος του Ήλιου. Αψήφησε την πατρική εξουσία, πήρε το θεϊκό άρμα, το οδήγησε στον ουρανό για να καεί τελικά μαζί του, αφήνοντας πίσω του τις στάχτες του που δημιούργησε το γαλαξία.
Κύκνος: Ο αδελφικός φίλος του Φαέθοντα. Έκλαιγε τόσο πολύ για το χαμό του φίλου του, που οι Θεοί τον λυπήθηκαν και τον έκαναν αστερισμό πάνω στις στάχτες του.
Ένας μεγάλος μύθος με όλα τα θέματα που τον κάνουν αιώνιο!
Σύγκρουση με την πατρική (θεϊκή) εξουσία -------- ύβρις
Η οργή του Θεού--------- τίσις-τιμωρία
Αλλά πάνω από όλα δεν παύει να είναι ένας ύμνος στη φιλία.
Όπως λέει ο Στέφανος Τραχανάς,
Μεγάλοι πολιτισμοί
Μεγάλα θέματα
Μεγάλα παραμύθια
Τελειώνοντας νιώθω την ανάγκη να απαντήσω στο ερώτημα γιατί Αστρονομία.
Διότι είναι Φιλοσοφία.
Είναι φιλοσοφία διότι όλα ξεκίνησαν όταν αυτό το μικρό ανθρωπάκι έστρεψε το βλέμμα του στον ουρανό και έθεσε όλα τα υπαρξιακά ερωτήματα. Από που προέρχομαι; Πως δημιουργήθηκε ο κόσμος; κλπ. Και εκεί εξέφρασε όλα τα συναισθήματά του, έφτιαξε μύθους, έφτιαξε ιστορίες.
Διότι είναι Επιστήμη.
Είναι επιστήμη διότι δεν έμεινε εκεί αλλά έκανε παρατηρήσεις και αναζήτησε νόμους. Υπολόγισε την περίμετρο της γης, βρήκε το είδος των τροχιών και κατέληξε στους νόμους που διέπουν τα ουράνια σώματα. Και αφού κατάλαβε πως υπάρχει μια έλλογη τάξη, κατήργησε κάθε είδους αυθαιρεσία. Ούτε οι Θεοί, μα περισσότερο ούτε τα δημιουργήματά τους εδώ στη γη είχαν καμία τέτοια εξουσία. Και αυτό το δικαίωμα δεν το έδωσε ούτε στους αρχιερείς της επιστήμης. Δίοτι η βάση της επιστήμης είναι η κριτική σκέψη, είναι η αμφισβήτηση. Μα συνέχισε, βελτίωσε, αμφισβήτησε και συνεχίζει ακόμη.
Διότι είναι πολιτισμός.
Είναι πολιτισμός σε δυο επίπεδα. Έμμεσα διότι αποτέλεσε έμπνευση για καλλιτεχνικά δημιουργήματα. Πόσα βιβλία δε γράφτηκαν, πόσα ποιήματα, πόσες ταινίες δε γυσρίστηκαν, πόσα τραγούδια δεν ειπώθηκαν - κάποια από αυτά τ' ακούσαμε και αυτό το βράδυ- εμπνευσμένα από την Αστρονομία.
Αλλά όπως προαναφέρθηκε, θεωρώ πως η επιστημονική επανάσταση ήταν από μόνη της ένα βαθύτατα πολιτισμικό γεγονός διότι άλλαξε τον τρόπο αντίληψης των πραγμάτων, άλλαξε την προοπτική. Επίσης θεωρώ πως οποιαδήποτε επίτευγμα του ανθρώπινου πνεύματος είναι πολιτισμός. Η θεωρία του Νεύτωνα, ή η θεωρία της σχετικότητας, δυο τόσο σημαντικά επιτεύγματα του ανθρώπινου νου δεν μπορούν να θεωρηθούν πολιτισμός;
Αλλά αν κοιτάξουμε προσεκτικά, υπάρχουν ρεύματα ζωγραφικής που επηρεάστηκαν από την Αστρονομία και τις θεωρίες αυτής. Ο κυβισμός και ο φουτουρισμός δυο ρεύματα που συνδέθηκαν με τη θεωρία της σχετικότητας.
Αλλά εγώ θα κλείσω με ένα πίνακα ζωγραφικής που αποτέλεσε την έναρξη του ιμπρεσσιονισμού.
Όλα ξεκινούν με το φως του Ήλιου στο λιμάνι της Γάνδης το 1872. Όλα ξεκινούν από το φως.
Ας στρέψουμε το βλέμμα στον έναστρο ουρανό να δούμε το φως των αστεριών που ταξίδεψε από τόσο μακριά για να μας συναντήσει.
Γιατί.....
Όλοι βρισκόμαστε μέσα στο βούρκο,
αλλά κάποιοι από μας κοιτάμε τα αστέρια.
-Όσκαρ Ουάιλντ
Τέλος
