Απολυτήριες Εξετάσεις στο Αφγανιστάν και Εξετάσεις σε Ελληνικό Πανεπιστήμιο

Στην ύπαιθρο και σε απόσταση... ασφαλείας μεταξύ τους, ώστε να αποφευχθεί κάθε προσπάθεια αντιγραφής, οι μαθητές ενός αφγανικού σχολείου στην ορεινή επαρχία Ουαρντάκ δίνουν απολυτήριες εξετάσεις, υπό το βλέμμα του επιτηρητή-δασκάλου τους.
Κάπου στο βάθος διακρίνω και επιτηρητές όπως επίσης και στη δεύτερη σειρά δεξιά ένα μαθητή με γυρισμένη την πλάτη. Λέτε να του έστειλαν τις απαντήσεις στο κινητό; Προσέξτε τη στοίχιση, έχει χαραχτεί με γραμμή στο έδαφος; 'Άραγε αυτή είναι η σχολική τους αίθουσα;
Από το blog " Εκ-Παιδευτικά ... Παιδέματα και άλλα Σοφίσματα"

Και μετά θυμήθηκα μια φωτογραφία που μου έστειλαν με την υποσημείωση, αντιγραφή στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο
Αν μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις, αυτές οι δυο συνδυασμένες με πόσες λέξεις αντιστοιχούν;
Και για να μην παρεξηγηθώ, απλά παραθέτω τις εικόνες.
(Φυσικά, μπορεί η δεύτερη φωτογραφία, να μην προέρχεται από Ελληνικό Πανεπιστήμιο)

Επιτυχόντες Νομού Άρτας

Τα στοιχεία αντλήθηκαν από τη Δ.Δ.Ε. Άρτας.
Συγχαρητήρια σε όλους. Καλή πρόοδο παιδιά και καλή σταδιοδρομία!!!


ΕΠΙΤΥΧΟΝΤΕΣ- ΑΡΤΑ 90%
Περισσότερα στη Διεύθυνση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Άρτας :
Κάντε κλικ εδώ

Θεωρία Παιγνίων (Και αν όλοι πάμε για την ξανθιά;)

Με αφορμή ένα άρθρο του "+plus magazine" και μια ταινία "A Beautiful mind"

Μια σύγχρονη μαθηματική θεωρία μπορεί να αναλύσει κάθε είδος αναμέτρησης, από την ντάμα και το σκάκι μέχρι τον «τζόγο» το φλερτ ή έναν πυρηνικό πόλεμο, και να προβλέψει τον νικητή.

Ο Τζον Νας, τη δεκαετία του ’50, έκανε κάτι παρόμοιο δημιουργώντας ένα νέο μαθηματικό πεδίο που ονομάστηκε «θεωρία παιγνίων»: παρατήρησε πώς συμπεριφέρονται οι

άνθρωποι σε διάφορες καταστάσεις, έφτιαξε ένα απλοποιημένο σχήμα των σχέσεων και των ενεργειών τους και επεξεργάστηκε κάποιες εξισώσεις που τις περιέγραφαν. Το αποτέλεσμα δεν ήταν βέβαια ο μαθηματικός τύπος των ανθρώπινων σχέσεων, όμως αποδείχτηκε αρκετά σημαντικό ώστε να του χαρίσει το νόμπελ οικονομίας το 1994.

«Αν παίζουν δύο, συμφέρει να μπλοφάρεις μόνο όταν έχεις τα χειρότερα χαρτιά, όχι όταν έχεις μέτρια». Αυτός ο κανόνας αναφέρεται στο βιβλίο Theory of Games and Economic Behaviour (1944) του μαθηματικού Τζον φον Νόιμαν και του οικονομολόγου Όσκαρ Μόργκενστερν, που συγκαταλέγονται τους θεμελιωτές της θεωρίας παιγνίων.

Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μείνει μόνο δύο παίκτες. Ο μοναδικός τρόπος για να κερδίσω ενώ έχω τα χειρότερα χαρτιά είναι να μπλοφάρω. Αν περιμένω την κίνηση του αντίπαλου, θα χάσω, είτε αυτός ποντάρει είτε όχι.

Τον Φον Νόιμαν τον ενδιέφερε το πόκερ μόνο ως σημείο αφετηρίας για μια θεωρία που θα εξηγούσε κάθε είδος ανθρώπινης σχέσης, από την οικονομία ως τις σχέσεις των ζευγαριών. «Η ζωή είναι γεμάτη μπλόφες», υποστήριζε, «γεμάτη μικρές τακτικές παραπλάνησης: αυτό αποκρυπτογραφούν τα παιχνίδια της θεωρίας μου». Στόχος ομολογουμένως πολύ φιλόδοξος, ακόμα και γι’ αυτόν τον εκκεντρικό επιστήμονα που, όπως λέγεται, κατάφερνε να απομνημονεύσει μια σελίδα του τηλεφωνικού καταλόγου μέσα σε λίγα λεπτά. Όμως πολλά συμπεράσματα του Φον Νόιμαν ισχύουν ακόμα σε μεγάλο βαθμό, παρ’ όλο που κάποια οδήγησαν σε παράδοξες προτάσεις. Για παράδειγμα, μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο υπήρχε μεγάλη ένταση ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και τις ΗΠΑ. Βασισμένος στη θεωρία παιγνίων, ο Φον Νόιμαν προέβλεψε ότι, όταν η Σοβιετική Ένωση κατασκεύαζε την ατομική βόμβα, θα ξεκινούσε ένας φρενήρης συναγωνισμός πυρηνικών εξοπλισμών. Για να αποφευχθεί αυτό το αδιέξοδο, ο Φον Νόιμαν πρότεινε μια δραστική λύση: να βομβαρδιστεί με πυρηνικά η ΕΣΣΔ για προληπτικούς λόγους. Ευτυχώς δεν εισακούστηκε

Από αυτό το επεισόδιο μπορεί να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι Φον Νόιμαν απέκλειε τη δυνατότητα συνεργασίας. Ωστόσο ο ίδιος έθεσε τη συνεργασία στους ακρογωνιαίους λίθους της θεωρίας του. Γνώριζε, πράγματι, ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η συνεργασία είναι επωφελής. ^[1]

Υποθέστε ότι είστε ένας από μια ομάδα αγοριών που διασκεδάζουν σε ένα καφέ. Απέναντί σας, στο άλλο άκρο του καφέ υπάρχει μια ομάδα όμορφων κοριτσιών, όλες εκτός από μια είναι μελαχρινές.

Το μόνο ξανθό κορίτσι στην ομάδα είναι αυτό όλα τα αγόρια θα ήθελαν να πλησιάσουν αρχικά. Θα έπρεπε να λάβετε υπόψη ή όχι πως και τα άλλα αγόρια θα ήθελαν και θα προσπαθούσαν να μιλήσουν στην ξανθιά πρώτα;

Τι γίνεται αν όλοι πάτε για την ξανθιά;

Εάν δεν είστε βέβαιοι για το τι πρέπει να κάνετε, τα μαθηματικά μπορούν να σας παρουσιάσουν τον καλύτερο τρόπο για να προχωρήσετε.

Αυτή η κατάσταση μπορεί να είναι γνωστή σε σας. Είναι μια έκδοση μιας σκηνής της ταινίας «A beautiful mind- Ένας Υπέροχος Άνθρωπος» (2001) με το Russell Crowe στο ρόλο του μαθηματικού John Nash.

Η κατάσταση στο καφέ είναι ένα παράδειγμα ενός παιχνιδιού: τα αγόρια είναι οι παίκτες και οι ενέργειες που μπορούν να επιλέξουν (είτε «πηγαίνετε για την ξανθιά» ή «πηγαίνετε για μια μελαχρινή») καλούνται στρατηγικές. Κάθε αγόρι πρέπει να αποφασίσει τι να κάνει χωρίς να έχει γνώση τι θα κάνουν οι άλλοι. Υπάρχει η προφανής στρατηγική αλληλεπίδραση μεταξύ των παικτών. Η θεωρία παιγνίων δίνει στους παίκτες τις συστάσεις σχετικά με τη βέλτιστη στρατηγική τους και παρέχει σε έναν εξωτερικό παρατηρητή μια πρόβλεψη της έκβασης της αλληλεπίδρασης

Στην ταινία ένας χαρακτήρας προτείνει ότι κάθε αγόρι πρέπει να κινηθεί ανεξάρτητα μην λαμβάνοντας υπόψη τους άλλους, υπενθυμίζοντας το διάσημο γνωμικό του Adam Smith (1723-1790) «σε ανταγωνισμό, η μεμονωμένη φιλοδοξία εξυπηρετεί το κοινό καλό». Αυτό το μάθημα του πατέρα των σύγχρονων οικονομικών προτείνει ότι θα ήταν καλύτερο για την ομάδα εάν όλα τα αγόρια πήγαιναν για την ξανθιά.

Μετά από μια έκλαμψη της στιγμής, ο χαρακτήρας του Nash/Crowe υποστηρίζει ότι η θεωρία του Adam Smith χρειάζεται αναθεώρηση. Το καλύτερο συλλογικό αποτέλεσμα, λέει, δεν προέρχεται από κάθε άτομο που ακολουθεί το ενδιαφέρον του, αλλά μάλλον όταν κάθε αγόρι πλησιάσει μια μελαχρινή. Αυτό θα παρήγε ένα καλύτερο αποτέλεσμα για την ομάδα.

Ολοκλήρωση της ανάλυσης Nash/Crowe

Τα επιχειρήματα του Nash/Crowe είναι τα εξής: «Εάν προσπαθήσετε όλοι να κατακτήσετε την ξανθιά, θα ακυρώσετε αμοιβαία τις προσπάθειές σας και κανένας σας δεν πρόκειται να την κατακτήσει. Στη συνέχεια, όταν θα συμβιβαστείτε με τις μελαχρινές, εκείνες θα σας απορρίψουν, γιατί καμιά γυναίκα δεν θέλει να αποτελεί τη δεύτερη επιλογή.

Αλλά τι θα συμβεί αν κανένας δε πάει για την ξανθιά; Δε μπαίνει ο ένας στο δρόμο του άλλου και δεν προσβάλλετε τα άλλα κορίτσια. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να κερδίσετε.». Αυτή η ιστορία, παρ’ όλο που πλάστηκε στο μυαλό των σεναριογράφων της ταινίας και όχι του ίδιου του Nash, μας διδάσκει ότι το καλύτερο σύστημα δεν είναι πάντα αυτό στο οποίο καθένας αγωνίζεται για το ατομικό συμφέρον του. Στην ουσία ο Nash/Crowe σιωπηρά συστήνει το να στοχεύσει κάποιος σε μια μελαχρινή είναι σίγουρα πιο επιτυχές και το να κατακτήσει κάποιος μια μελαχρινή είναι καλύτερο από μην κατακτήσει κανένα κορίτσι.

Επίσης γίνεται κατανοητό ότι οποιοσδήποτε πλησιάσει την ξανθιά θα την κατακτήσει εφ' όσον είναι ο μοναδικός. Τέλος, ο Nash/Crowe υποθέτει ότι εάν ξεχωριστοί τύποι πλησιάσουν την ξανθιά ταυτόχρονα, θα καταλήξουν χωρίς κανένα κορίτσι.

Δηλαδή για να κερδίσουν όλοι το σύνθημα είναι «Κανένας για την ξανθιά»; Όχι, δεν είναι ο μόνος τρόπος που όλα τα αγόρια κερδίζουν. Όλοι κερδίζουν επίσης σε οποιαδήποτε διαμόρφωση των στρατηγικών «ένας (πηγαίνει) για την ξανθιά» (και οι άλλοι για μια μελαχρινή). Επιπλέον, «ένας για την ξανθιά» είναι καλύτερη στρατηγική για την ομάδα από την πρόταση Nash/Crowe. «Καλύτερα» σημαίνει ότι καμία αλλαγή των στρατηγικών δεν θα καταστήσει κάποιον σε χειρότερη κατάσταση, για να καταστήσει κάποιον άλλο σε καλύτερη κατάσταση. Αυτή η σημαντική πρόταση είναι γνωστή ως κριτήριο του Παρέτου, από το Ιταλό οικονομολόγο Vilfredo Παρέτο (1848-1923).

Ενώ «ένας για την ξανθιά» είναι το βέλτιστο κατά Παρέτο, η διαμόρφωση Nash/Crowe δεν είναι, δεδομένου ότι καθένας θα είναι καλύτερα αν κατακτήσει την ξανθιά ενώ για τους υπόλοιπους δεν θα είναι χειρότερα. Έτσι «το καλύτερο για την ομάδα» που υπόσχονται ο Nash/Crowe προέρχεται από στρατηγικές επιλογές που διαφέρουν από την προτεινόμενη τακτική τους.

Τα πράγματα γίνονται πιο ενδιαφέροντα τώρα.

Ποια είναι μια εύλογη αναμενόμενη έκβαση;

Συγκρίνετε δύο κύριους υποψηφίους μας. Η στρατηγική «κανένας για την ξανθιά», στερείται δεδομένου ότι για τον καθένα θα ήταν καλύτερα με την επιλογή της ξανθιάς, υπό τον όρο ότι όλοι οι υπόλοιποι πηγαίνουν ούτως ή άλλως για μια μελαχρινή. Εντούτοις, «ένας για την ξανθιά» δεν πάσχει από αυτήν την ασυνέπεια: κανένας δεν μπορεί να βελτιωθεί με την παρέκκλιση από τη στρατηγική του. Πράγματι, είτε ο τύπος που πηγαίνει για την ξανθιά, είτε καθένας που στοχεύει σε μια μελαχρινή θα ήταν σε χειρότερη μοίρα με το να αλλάξουν τη στρατηγική τους μονομερώς.

Αυτή είναι μια λύση ισορροπίας του Nash ^[4], όπως προτείνεται από το Nash το 1950. Προκύπτει ως φυσική πρόβλεψη για μια κοινωνική κατάσταση, στις περιπτώσεις ότι οι φορείς καθοδηγούνται από το ενδιαφέρον τους.

Η θεωρία συστήνει ότι ένας και μόνο ένας τύπος πρέπει να πλησιάσει το ξανθό κορίτσι. Αυτό είναι αποδοτικό και από μια (κοινωνική) προοπτική του Παρέτου και από (μεμονωμένη) άποψη του Nash . Στη συνέχεια, ο Smith παίρνει το προβάδισμα δεδομένου ότι «ένας για την ξανθιά» είναι το αποδοτικό του Παρέτο (ένα καλύτερο αποτέλεσμα για την ομάδα) και μια ισορροπία του Nash (καθένας κάνει το καλύτερο για τον εαυτό του).

Μήπως είναι ο George Clooney τριγύρω;

Καλώς! Εδώ είναι η λύση Nash-Παρέτο για την ομάδα σας: ένας από τους τύπους κουβεντιάζει με την ξανθιά, οι υπόλοιποι πηγαίνετε για τις μελαχρινές. Το ξέρετε και το ξέρουν όλοι. Αυτό είναι. Τελειώσαμε; Όχι, βέβαια. Υπάρχουν τόσο πολλές πιθανές λύσεις όσες και τα αγόρια στην ομάδα σας. Έτσι, λοιπόν, ποιος είναι αυτός που θα πάει για την ξανθιά; Καλά, εδώ υπάρχει μια λύση: προσέξτε την ομάδα σας για ένα δευτερόλεπτο, είναι ο George Clooney εκεί; Σε αυτή την περίπτωση, είναι αυτός που παίρνει την ξανθιά. Γιατί; Καλά, είναι προφανές γιατί: είναι ο τύπος των γυναικών. Αυτό είναι περισσότερο βάσιμο παρόλο που δε φαίνεται από την αρχή. Η λύση «ο Clooney πηγαίνει για την ξανθιά» είναι αυτό που ο Thomas C. Schelling, τιμημένος με το βραβείο Νόμπελ του 2005 στα οικονομικά, ονόμασε σημείο εστίασης. Ένα σημείο εστίασης είναι μια ισορροπία του Nash που προκύπτει αυθόρμητα, με έναν αυτονόητο τρόπο. Καμία ερώτηση για το αυτονόητο στην υπόθεση Clooney.

Κοτόπουλα!
Μέχρι τώρα όλα καλά, εκτός από ένα πράγμα: Ο Clooney δεν τα κατάφερε και δεν είναι στο καφέ σήμερα. Έτσι, υποθέστε ότι δεν υπάρχει κανένας στην ομάδα για να διαδραματίσει το ρόλο Clooney. Επιπλέον, υποθέστε ότι δεν υπάρχει οποιαδήποτε σημαντική διαφορά μεταξύ των υποψηφίων. Δεν υπάρχει κανένας Clooney αλλά κλώνοι (ίσως κλώνοι του Clooney!). Οπότε; Έχουμε ακόμα τόσο πολλές ισορροπίες του Nash όσες και τα αγόρια, αλλά κανένα σημείο εστίασης τώρα. Και τώρα είναι η σειρά της ψυχολογίας. Όλοι συμφωνούν ότι η συμβιβαστικότερη λύση είναι «κανένας για την ξανθιά». Αλλά αυτό δεν είναι μια ισορροπία του Nash, έτσι ο καθένας μπαίνει στον πειρασμό για να αλλάξει τη στρατηγική του και να πάει τελικά για την ξανθιά. Έτσι αρχίζει το δράμα. Εάν ο καθένας μεταπηδά στην επιλογή για την ξανθιά, η τελική έκβαση είναι η χειρότερη πιθανή: κανένα κορίτσι σε κανένα. Αυτή η έκβαση του παιχνιδιού μετατρέπεται σε έκδοση του κοτόπουλου με ν-παίκτες, ένα πρωτότυπο μοντέλο για τη σύγκρουση, που χρησιμοποιήθηκε από τον Bertrand Russell (1872-1970) ως παραβολή για τον πυρηνικό γρίφο στην εποχή ψυχρού πολέμου. Το κοτόπουλο εκθέτει αισθητά την επικίνδυνη ένταση μεταξύ του μεμονωμένου συμφέροντος και της συλλογικής ευημερίας στις καταστάσεις όπου οι δυνάμεις μεταξύ των υποψηφίων είναι παρόμοιες. Ελλείψει ενός ισχυρού υποψηφίου, η μεμονωμένη φιλοδοξία μπορεί να οδηγήσει στο κοινό κακό!


Να πάει κανείς για την ξανθιά ή να μην πάει ; Ιδού η απορία

Δεν έχουμε μάθει και πολλά, μπορεί να σκεφτείτε. Δεν έχετε μια ευδιάκριτη ένδειξη στο πώς να παίξετε το παιχνίδι στο καφέ. Καλά, όχι στην πραγματικότητα. Ηχηρά επιχειρήματα συστήνουν τη διαφορετική στρατηγική για διάφορα σενάρια. Τώρα βοηθήστε τον εαυτό σας και επιλέξτε αυτό που σας ταιριάζει καλύτερα. Η θεωρία του παιχνιδιού λειτουργεί συνήθως επειδή οι άνθρωποι εκπαιδεύονται από τα κοινωνικά περιβάλλοντά τους για να συμπεριφερθούν σύμφωνα με τους κανόνες που αντιστοιχούν στα σημεία εστίασης Nash-Schelling. Ελλείψει ενός σημείου εστίασης, οι απλοί μηχανισμοί αλληλεπίδρασης όπως αυτό του κοτόπουλου καθιστούν τις κοινωνικές καταστάσεις λιγότερο προβλέψιμες. Η εμφάνιση πολλών ισορροπιών του Nash - συνεπάγεται τη δημιουργία δίλημματος και το αποτέλσμα της αλληλεπίδρασης περιλαμβάνει έναν σοβαρό κίνδυνο κοινωνικής καταστροφής. Η θεωρία παιγνίου «game theory» αφορά όλες τις κοινωνικές καταστάσεις. Δεν είναι ή άσπρο ή μαύρο. Σαν αντικείμενα της επιστημονικής έρευνας, τα ανθρώπινα όντα είναι σύνθετες πραγματικότητες. Κατά την αλληλεπίδραση με τους άλλους, η πολυπλοκότητα αναδύεται. Η πρόβλεψη της συμπεριφοράς της ομάδας μας στο καφέ μπορεί να είναι απέραντα πιο σύνθετη από το να προβλέψουμε την τροχιά ενός δορυφόρου. Για αυτό η μαθηματικοποίηση των Κοινωνικών Επιστημών πήρε τόσο πολύ και γι’ αυτό η θεωρία παιγνίων είναι τόσο επαναστατική. Σίγουρα ήδη έχετε τις ενδείξεις για να παίξετε το παιχνίδι στο καφέ ανάλογα με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ομάδας σας. Οι προτιμήσεις σας ταιριάζουν μήπως με την ανάλυση Nash/Crowe; Υπάρχει μήπως, ένας Clooney μέσα στην ομάδα σας ; Είστε όλοι όμοιοι; Στη σκηνή της ταινίας , είναι προφανές ότι η ξανθιά δεν μπορεί να πάρει τα μάτια της από τον Nash/Crowe. Έτσι, εδώ έχουμε ένα μάθημα σημείου εστίασης τελικά: σε οποιοδήποτε ταινία του Hollywood, ο καλύτερος παίρνει το κορίτσι![3]
Διαβάστε επίσης και το ενδιαφέρον άρθρο με τίτλο "The Carol syndrome".

Πηγές - Σημειώσεις:

[1]Περιοδικό Focus

[2] Το κατά Παρέτο κριτήριο είναι εκείνο κατά το οποίο, μία μεταβολή στην τιμή ή στην ποσότητα βελτιώνει τη θέση κάποιου χωρίς όμως παράλληλα να χειροτερεύει τη θέση κάποιου άλλου. Με λίγα λόγια το κατά Παρέτο κριτήριο μας βεβαιώνει ότι έχουμε βελτίωση της κοινωνικής ευημερίας στο σύνολό της αφού έχουμε την καλυτέρευση ενός ατόμου ή μιας ομάδας ατόμων χωρίς να χειροτερεύει η θέση κανενός άλλου.

Ο όρος δημιουργήθηκε από τον Ιταλό οικονομολόγο Βιλφρέντο Παρέτο και χρησιμοποιείται συστηματικά από τότε. Έτσι, οι περισσότεροι οικονομολόγοι σήμερα όταν λένε αποτελεσματικός εννοούν κατά Παρέτο.

Η Παρετιανή αποτελεσματικότητα, θεωρείται συνήθως ότι είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση όταν μελετάμε την ευημερία που φέρνει ένας συγκεκριμένος μηχανισμός. Αυτό, γιατί προφανώς και ανεξαρτήτως ιδεολογίας, είναι καλό πρώτα να μεγιστοποιείται η πίτα, πριν καθορίσουμε πώς θα μοιραστεί. Ένας μηχανισμός που αποτυγχάνει να την μεγιστοποιήσει είναι λοιπόν υποδεέστερος ενός μηχανισμού που προσφέρει το μέγιστο αποτέλεσμα με τις δεδομένες πρώτες ύλες.

[3] plus magazine

[4] Ο Τζων Φορμπς Νας (John Forbes Nash Jr.) (γεν. 1928) είναι ένας Αμερικάνος μαθηματικός και οικονομολόγος. Τιμήθηκε το 1994 με το Νόμπελ Οικονομικών, μαζί με τους Ρ. Ζέλτεν και Τζ. Χαρσάνυι για τη συμβολή του στη θεωρία παιγνίων. Συγκεκριμένα, δημιούργησε την έννοια της ισορροπίας για παιχνίδια μη-μηδενικού αθροίσματος, ισορροπία που πήρε το όνομά του ως ισορροπία Νας. Η έννοια της ισορροπίας κατά Νας είναι πολύ σπουδαία, ιδιαιτέρως στις μέρες μας, και έχει ευρύτατες εφαρμογές σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστήριότητας, είτε σε φυσικά συστήματα, όπως η Βιολογία. Ο Νας υπέφερε από σχιζοφρένεια από τα 29 του, την οποία ξεπέρασε μετά από τριάντα χρόνια. wikipedia

[5] imdb

[6] game theory

Τέλος μπορείτε να παρακολουθήσετε τη σκηνή από την ταινία στο παρακάτω video.

Η ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι

Ω, έλα εδώ, γονατιστοί,
ας προσπέσουμε, έλα τους αγίους να ικετέψουμε!
Κοίτα στο σκαλοπάτι εκεί,
Ανοίγει η Κόλαση φρικτή!
Κοίτα η Κόλαση πως βράζει!
Ο σατανάς βογγά κι αγριοκοιτάζει.
( Β.Ι. Γκαίτε, Φάουστ)

Ο αγώνας δρόμου για την ατομική βόμβα είχε ξεκινήσει, λίγο πολύ ως μάχη. Κάμποσοι επιστήμονες, σχεδόν όλοι ευρωπαίοι μετανάστες στην Αμερική, είχαν πανικοβληθει το 1939 με την πιθανότητα, πρώην συνάδελφοί τους στη Γερμανία να προηγηθούν στην εφαρμογή της ανακάλυψης της σχάσης για στρατιωτική χρήση. Ο Οπενχάιμερ και πολλοί άλλοι φυσικοί γνώριζαν ήδη από το Φεβρουάριο του 1939 ότι μια ατομική βόμβα ήταν εφικτή. Ένα μήνα πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ευρώπη, ο Λιο Σίλαρντ είχε πείσει τον Άλμπερτ Αϊνστάιν να υπογράψει μια επιστολή (γραμμένη από το Σίλαρντ) προς τον πρόεδρο Φράνκλιν Ρούσβελτ.

Η επιστολή του Αϊνστάιν στον Ρούσβελτ

Αμέσως σχεδόν δημιουργήθηκαν επιτροπές επιστημόνων που έκαναν μελέτες και έγραψαν εκθέσεις, αλλά χρειάστηκε να περάσουν δυο χρόνια μέχρι το 1941, που ο Ότο Φρίς και ο Ρούντολφ Πάιλερς κατανόησαν πως μια εύχρηστη ατομική βόμβα θα μπορούσε να κατασκευαστεί έγκαιρα και να χρησιμοποιηθεί στη διάρκεια του πολέμου.
Το 1942 ορίστηκε ως επιστημονικός διευθυντής του προγράμματος ο ψηλός και αδύνατος ,γοητευτικός και μανιώδης καπνιστής με τα μεγάλα ηθικά διλήμματα Ρόμπερτ Οπενχάιμερ. Η προκαταρκτική έρευνα γινόταν στο Πανεπιστήμιο του Κολούμπια, το Πανεπιστήμιο του Σικάγου, και στο Όουκ Ριτζ, στο Tennessee, αλλά ο Oppenheimer ίδρυσε έναν νέο ερευνητικό σταθμό στο Los Alamos του New Mexico. Την τοποθεσία αυτή την γνώριζε γιατί εκεί είχε περάσει αρκετά από τα μαθητικά του χρόνια. Εκεί έφερε τα καλύτερα μυαλά που υπήρχαν στη φυσική για να εργαστούν στην ανάπτυξη μιας ατομικής βόμβας. Στο τέλος διαχειριζόταν περισσότερους από τρεις χιλιάδες ανθρώπους, καθώς επίσης και ότι αντιμετώπιζε με επιτυχία τα θεωρητικά και τα μηχανικά προβλήματα που προέκυψαν από την εφαρμογή του σχεδίου. Ο στρατηγός Leslie Groves, ένας ανώτερος υπάλληλος του στρατού που ήταν υπεύθυνος για το project της βόμβας θέλησε ο Oppenheimer να είναι ο επιστημονικός διευθυντής του προγράμματος, παρ' ό, τι αυτό θα προκαλούσε λόγω "εμπλοκής" του πολιτικού παρελθόντος του Oppenheimer. Μετά από τον πόλεμο, εξήγησε γιατί το έκανε: "Ήταν μια μεγαλοφυία. Μια πραγματική μεγαλοφυία... Γιατί, ο Oppenheimer ήξερε για όλα. Μπορούσε να σας μιλήσει για ό,τιδήποτε του αναφέρατε Βέβαια όχι ακριβώς όλα. Υποθέτω ότι υπάρχουν μερικά πράγματα που δεν ξέρει σχεδόν τίποτα. Δεν ξέρει τίποτα για τον αθλητισμό."
Στις 30 Απριλίου του 1945 ο Αδόλφος Χίτλερ αυτοκτόνησε, ενώ οχτώ ημέρες μετά η Γερμανία παραδόθηκε. Όταν έμαθε τα νέα ο Εμίλιο Σεγκρέ, είπε: "Αργήσαμε υπερβολικά πολύ". Ας μη ξεχνούμε ότι για να εργάζονται για το "μαραφέτι", όπως ονόμαζαν την ατομική βόμβα, η μοναδική δικαιολογία ήταν η ανάγκη συντριβής της Ναζιστικής Γερμανίας. Οπότε, τώρα που δε θα τη χρησιμοποιούσαν κατά των Ναζί προέκυψαν αμφιβολίες.
Παρόλα αυτά με πρόφαση τον πόλεμο κατά των Ιαπώνων το πρόγραμμα συνεχίστηκε, ενώ απαιτήθηκε μια δοκιμή από τους στρατιωτικούς. Η περιοχή που επιλέχθηκε ήταν μια έρημη περιοχή 96 km νοτιοδυτικά του Αλαμογκόρντο. Οι Ισπανοί είχαν ονομάσει την περιοχή Jornada del Muerto "Ταξίδι Θανάτου". Ο Οπενχάιμερ την ονόμασε Τρίνιτι από ένα ποίημα του John Donne.
Μέχρι τον Ιούλιο του 1945, το Los Alamos ήταν έτοιμο να δοκιμάσει τη βόμβα του. Ο Oppenheimer έστειλε ένα αινιγματικό τηλεγράφημα στους επιστήμονες πίσω στο Μπέρκλεϋ: "Οποτεδήποτε μετά από την 15η θα ήταν ένας καλός χρόνος για το αλιευτικό ταξίδι μας... Δεδομένου ότι δεν έχουμε αρκετά sleeping bags για να πάμε γύρω, σας ζητάμε παρακαλώ να μην φένετε κανένα μαζί σας." Η δοκιμή, με το κωδικό όνομα "Τριάδα," πραγματοποιήθηκε στις 16 Ιουλίου.
Είχαν κατασκευάσει ένα πύργο ύψους 30 μέτρων για το τεστ και ανέβασαν το "μαραφέτι" εκεί.
Στις 05:29:45 τοπική ώρα έγινε η έκρηξη. Εξερράγη με μια ισχύ ισοδύναμη 18.000 τόνων TNT.

Ενθυμούμενος αυτή τη σκηνή, ο Oppenheimer λέει: "Μερικοί άνθρωποι γέλασαν, μερικοί άνθρωποι φώναζαν, οι περισσότεροι άνθρωποι ήταν σιωπηλοί. Μέσα στο μυαλό μου κυριάρχησε ένας στίχος μια γραμμή από το "Bhagavad-Gita" στην οποία ο Krishna προσπαθεί να πείσει τον πρίγκηπα ότι πρέπει να κάνει το καθήκον του: "Είμαι ο θάνατος: ο καταστροφέας των κόσμων." Ο Oppenheimer δήλωσε μετά την πρώτη έκρηξη της ατομικής βόμβας στην έρημο του New Mexico. "Ξέραμε ότι ο κόσμος δεν θα ήταν ο ίδιος," είπε.

Καθώς ο Oppenheimer έφευγε από το κέντρο ελέγχου, γύρισε για να σφίξει το χέρι του Κέν Μπέιμπριτζ, που τον κοίταξε κατάματα και μουρμούρισε," Τώρα είμαστε όλοι καθάρματα".

Έτσι εδώ, στη στενή μας τη σκηνή,
την πλάση όλη δρασκέλα ομάδι,
και πέρνα με σπουδή στοχαστική
απ' ουρανό μέσα απ' τη γη στον Άδη!
( Β.Ι. Γκαίτε, Φάουστ)

Στις 6 Αυγούστου 1945, στις 8:14 π.μ ακριβώς, ένα αεροσκάφος Β-29, το "Enola Gay" ονομασμένο έτσι από το όνομα της μητέρας του πιλότου Πολ Τίμπετς εξαπέλυσε τη βόμβα ουρανίου πάνω από τη Χιροσίμα.
Κολλημένες στην πλάτη της βόμβας, κοντά στα πτερύγια περιστροφής, ήταν αρκετές κεραίες ραδιοφώνου. Αυτές συνέλεγαν τα ραδιοκύματα που έστελνε η βόμβα στο έδαφος και επέστρεφαν ώστε να μετρούν το ύψος που απέμενε από το έδαφος. Στα 580 μέτρα από το έδαφος έφτασε το τελευταίο ραδιόσημα. Ο Τζον φον Νόιμαν με άλλους είχαν υπολογίσει ότι αν η βόμβα εκραγεί πολύ ψηλά θα διασκορπίσει το μεγαλύτερο μέρος της θερμότητας στον αέρα, αν γινόταν πολύ χαμηλά, θα άνοιγε ένα τεράστιο κρατήρα στο έδαφος. Μόλις κάτω από τα 600 μέτρα από το έδαφος ήταν το κατάλληλο ύψος. Η συμπεριφορά των ανθρώπων, άρα και τω επιστημόνων σκληραίνει πάρα πολύ κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι επιστήμονες που θεωρούσαν ότι η ατομική βόμβα δε μπορούσε να χρησιμοποιηθεί χωρίς των κίνδυνο απώλειας μεγάλου αριθμού αμάχων, 4-5 χρόνια μετά είχαν συνηθισμένη εργασία, τις μετρήσεις του ύψους για μια άριστα αποδοτική έκρηξη πάνω από ένα κυρίως αστικό κέντρο.
Η βόμβα ουρανίου 235, το αγοράκι "little boy", εξεράγη. Λόγω των κάθετων ανέμων έχασε το στόχο της που ήταν η γέφυρα Aioi για 240 μέτρα περίπου και εξεράγη πάνω από τη χειρουργική κλινική Shima. αποτέλεσμα κοντά στους 140.000 νεκρούς στη Χιροσίμα.



Λίγες μέρες αργότερα, στις 9 Αυγούστου 1945, οι Αμερικανικές δυνάμεις έριψαν τη δεύτερη (και τελευταία μέχρι σήμερα πυρηνική βόμβα εναντίον ανθρώπων) στο Ναγκασάκι. Εδώ η βόμβα ήταν άλλου τύπου και χρησιμοποιούσε ως γόμωση το πλουτώνιο. Αυτή είχε λάβει το προσωνύμιο "Fat Man" (χοντρός) στο εργαστήριο κατασκευής της. Αρχικός στόχος ήταν η ιαπωνική πόλη Kokura, επειδή όμως το νησί Κιουσού, στο οποίο βρίσκεται, ήταν καλυμμένο από πυκνή ομίχλη, ο επικεφαλής της αποστολής ταγματάρχης Σουέινι, ακολουθώντας το σχέδιο, υποχρεώθηκε να στραφεί στον "αναπληρωματικό" στόχο, την πόλη του Ναγκασάκι. Η έκρηξη ήταν ακόμη σφοδρότερη από την προηγούμενη και σχεδόν διέλυσε το Β29 του Σουέινι, το οποίο μόλις που πρόλαβε να προσγειωθεί στην Οκινάβα. Ωστόσο, λόγω της γεωγραφικής θέσεως του Ναγκασάκι, τα αποτελέσματά της στο έδαφος ήταν λιγότερο καταστροφικά από αυτά της βόμβας στη Χιροσίμα. Ωστόσο, οι συνέπειες της ραδιενέργειας δεν ήταν λιγότερο βαρειές από αυτές της προηγούμενης βόμβας. Η έκρηξη παρήγαγε θερμότητα που έφτασε τους 3900 βαθμούς Κελσίου και ανέμους που έφτασαν τα 1005 km/h (624 mph).
Μέχρι το τέλος του 1945 οι νεκροί στις δυο πόλεις έφτασαν τις 220.000.

ΦΑΟΥΣΤ:
Έχει κι η κόλαση τους νόμους της και κείνη;
Μου αρέσει αυτό! Ώστε σίγουρα κανείς
μια συμφωνία με σας, αφέντες, κλείνει.
ΜΕΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ:
Ακέριο ό,τι σου τάξουνε, χωρίς
τοσοδά να σου φαν, θα το χαρείς.

Στις 10:30 π.μ της 25 Οκτωβρίου του 1945, ο Οπενχάιμερ οδηγήθηκε στο Οβάλ γραφείο. Ο Οπενχάιμερ προσπάθησε να θέσει στον πρόεδρο Τρούμαν το πρόβλημα της διάδοσης αυτών των όπλων, με την επιβολή ενός διεθνούς ελέγχου. Αλλά δεν υπήρξε κατανόηση. Στο τέλος σφίγγοντας το χέρι του προέδρουεόπε χαμηλόφωνα,"κύριε πρόεδρε, αισθάνομαι ότι έχω βάψει τα χέρια μου με αίμα".
Το σχόλιο εξόργισε τον Τρούμαν ο οποίος του είπε ότι " το αίμα είναι στα δικά μου χέρια- να αφήσεις εμένα να ανησυχώ για αυτό" ή κατά μια άλλη μαρτυρία πως "δεν πειράζει, όλα φεύγουν με το πλύσιμο."
Ακολούθως ο Oppenheimer προήδρευσε της Επιτροπής της Αμερικανικής Ατομικής Ενέργειας. Αντετάχθηκε ακόμα μια φορά για την δημιουργία της ισχυρότερης βόμβας του υδρογόνου. Όταν ο Πρόεδρος Truman την ενέκρινε τελικά, ο Oppenheimer δεν την υποστήριξε, αλλά η αρχική απροθυμία του και το πολιτικό κλίμα γύρισαν ενάντια σε αυτόν. Ήδη κατά την διάρκεια της δεκαετίας του '50 η πολιτική κατάσταση στην Αμερική είχε αλλάξει ριζικά. Η περίοδος αυτή, ήταν περίοδος αντικομμουνιστικής υστερίας που ξεκίνησε από τον Ρεπουμπλικάνο γερουσιαστή Joseph R. McCarthy του Wisconsin.
Στις 21 Δεκεμβρίου του 1952 εν μέσω του ψυχρού πολέμου, μια Αμερικανική στρατιωτική επιτροπή ασφαλείας εξέδωσε ένα πόρισμα για τον Οπενχάιμερ, όπου κατηγορήθηκε για διασυνδέσεις με τους Κομμουνιστές και ότι αντιτάχθηκε στην κατασκευή της βόμβας υδρογόνου.
Κλείνοντας χρησιμοποιώ τα λόγια του Οπενχάιμερ για τη Φυσική και γενικότερα την επιστήμη: "Παραλάβαμε αυτό το δέντρο με πολλά ώριμα φρούτα επάνω του και το κουνήσαμε γερά και βγήκαν ραντάρ και ατομικές βόμβες. Το όλο [πολεμικό] πνεύμα ήταν αυτό της έξαλλης και μάλλον ανελέητης εκμετάλευσης της γνώσης. Ο πόλεμος είχε μια αξιοσημείωτη επίδραση στη φυσική. "
Όπως έγραψε και ο Βίκτορ Βάισκοπφ, " ο πόλεμος έκανε το προφανές, με το πλέον ωμό όλων των επιχειρημάτων, ότι η επιστήμη έχει την πιο άμεση αντανάκλαση στον καθένα. Αυτό έχει αλλάξει το χαρακτήρα της φυσικής".
Πηγές:
1. Bird, Kai & Sherwin, Martin J. (2008), Ο θρίαμβος και η τραγωδία του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, Αθήνα, Εκδ. Τραυλός
2. Bodanis,D (2000), E=mc2, Αθήνα,Εκδ. Λιβάνης.
3. wikipedia
4.wikipedia 2
5. physics4u

Διαβάστε επίσης: Το άσκοπο ολοκαύτωμα στο Ναγκασάκι

Προβληματίζει η επαναλειτουργία του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων

Πριν από ένα περίπου χρόνο, όταν ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων (LHC) του CERN ξεκινούσε τη λειτουργία του, πολλοί είχαν εκφράσει το φόβο ότι θα δημιουργούσε μια μαύρη τρύπα που θα καταβρόχθιζε τον πλανήτη. Όπως επισημαίνουν κάποιοι σήμερα, ο ίδιος ο επιταχυντής μπορεί να είναι μια μαύρη τρύπα.

Το μεγαλύτερο επιστημονικό όργανο του κόσμου έχει μέχρι στιγμής κοστίσει περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια, έχει λειτουργήσει εννέα συνολικά ημέ3ρες και δεν έχει ακόμη πραγματοποιήσει κανένα πείραμα. Το μήκους 27 χιλιομέτρων υπόγειο τούνελ του επιταχυντή στα σύνορα της Γαλλίας και της Ελβετίας κατασκευάστηκε με τη συμμετοχή επιστημόνων από πολλές χώρες, ενώ χιλιάδες φυσικοί περιμένουν την έναρξη λειτουργίας του.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του CERN, ο επιταχυντής θα ξεκινήσει και πάλι τη λειτουργία του τον Νοέμβριο, χρησιμοποιώντας τη μισή του ενέργεια, παρά τις πιέσεις επιστημόνων για πλήρη ισχύ που θα επιτρέψουν την πραγματοποίηση πειραμάτων με την ελπίδα να ξεκλειδώσουν κάποια από τα μεγαλύτερα μυστικά του σύμπαντος.

Ακόμη και στη μισή ισχύ όμως, ο επιταχυντής θα κλείσει και πάλι στις αρχές του 2010 προκειμένου να ολοκληρωθούν οι επισκευές, ώστε τελικά, κάποια στιγμή, να λειτουργήσει σε πλήρη ισχύ 7 τρισεκατομμυρίων ηλεκτροβόλτ, επτά φορές υψηλότερα από κάθε άλλο αντίστοιχο μηχάνημα στον κόσμο. Λόγω της βλάβης, 53 συνολικά ηλεκτρικοί μαγνήτες έπρεπε να καθαριστούν και να επιδιορθωθούν, ενώ μια σειρά από χρονοβόρες εργασίες έπρεπε να επαναληφθούν προκειμένου να εξασφαλιστεί η πορεία των υποατομικών σωματιδίων μέσα στον επιταχυντή, σε ταχύτητες που πλησιάζουν αυτή του φωτός και σε θερμοκρασία κοντά στο απόλυτο μηδέν.

Ο Μίτσιο Κάκου, καθηγητής φυσικής στο πανεπιστήμιο Σίτι της Νέας Υόρκης, υποστηρίζει τον επιταχυντή του CERN, ως μια κρίσιμη επένδυση. «Ευρωπαίοι και Αμερικανοί δεν θα επένδυαν δέκα δισεκατομμύρια δολάρια σε ένα κύλινδρο για τίποτα», δήλωσε. «Εξερευνούμε τις απαρχές της φυσικής και της κοσμολογίας με τον επιταχυντή γιατί θέλουμε να έχουμε ένα παράθυρο στη δημιουργία, να αναπαράγουμε ένα μικρό κομμάτι της Γέννησης για να ξεκλειδώσουμε μερικά από τα μεγαλύτερα μυστικά του σύμπαντος».

Οι ειδικοί στο CERN υπολογίζουν το κόστος για τις επισκευές και τα επιπρόσθετα συστήματα ασφαλείας να φτάσει τα 37 εκατομμύρια δολάρια, τα οποία θα καλυφθούν από τις εταιρείες που συμμετέχουν στο CERN.

Ο LHC είναι ο μεγαλύτερος επιταχυντής του κόσμου, μετά την ακύρωση του Υπεραγώγιμου Μεγάλου Επιταχυντή του Τέξας, λόγω του υψηλού κόστους κατασκευής και τα αυξανόμενα ερωτηματικά σχετικά με την αξία της συμβολής του στην επιστήμη.

Κατά την επανεκκίνηση του επιταχυντή τον Νοέμβριο, οι ακτίνες υποατομικών σωματιδίων θα τρέχουν σε ισχύ 3,5 τρισεκατομμυρίων ηλεκτροβόλτ (TeV). Είναι η μισή ισχύς σε σχέση με τις δυνατότητες του επιταχυντή, αλλά και πάλι κατά πολύ ισχυρότερα απ' οποιοδήποτε άλλο επιταχυντή στον κόσμο.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα στοιχεία που θα προκύψουν από τις συγκρούσεις μέσα στον επιταχυντή θα δείξουν τις συνθήκες που επικρατούσαν ένα τρισεκατομμυριοστό του δευτερολέπτου μετά την Μεγάλη Έκρηξη. Κάποιοι έχουν εκφράσει φόβους ότι οι υψηλής ενέργειας συγκρούσεις θα προκαλέσουν μικρές μαύρες τρύπες, υποατομικές εκδόσεις άστρων που καταρρέουν και που είναι τόσο ισχυρές που «καταπίνουν» άλλους πλανήτες και αστέρια.

Η σημασία λειτουργίας του επιταχυντή αναδεικνύεται σε παράγοντα εξέλιξης της επιστήμης μοριακής φυσικής. «Αν υπάρξουν κι άλλες εκπλήξεις, καθυστερήσεις και αποτυχία ικανοποίησης των προδιαγραφών σχεδιασμού, το πεδίο μοριακής φυσικής μπορεί να μην εξελιχθεί για περισσότερο από μία δεκαετία», τονίζει ο Νιλ Λέιν, πρώην επιστημονικός σύμβουλος του Μπιλ Κλίντον.

Πηγή: Καθημερινή

Και επειδή πριν από λίγες ημέρες ήμουν εκεί (ως επισκέπτης), ανεβάζω κάποιες φωτογραφίες από το χώρο που ελέγχουν και επιδιορθώνουν τους μαγνήτες.

Tα... πεφταστέρια του Aυγούστου

H «Bροχή των Περσίδων» φαίνεται ότι προέρχεται από την κατεύθυνση του αστερισμού του Περσέα και οφείλεται στα σωματίδια της σκόνης που αφήνει πίσω του ο κομήτης Σουίφτ-Tατλ.

Πηγή: Το Έθνος

Στη διάρκεια των δύο πρώτων εβδομάδων του Aυγούστου έχουμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε ένα από τα υπέροχα θεάματα που προσφέρει απλόχερα ο νυχτερινός ουρανός.

Πρόκειται για μια ιδιαίτερα πλούσια βροχή διαττόντων που εμφανίζεται απαρέγκλιτα κάθε χρόνο αυτήν την περίοδο, με τη μέγιστη έξαρσή της κατά τις πρωινές ώρες της 12ης Aυγούστου με την πτώση 75-150 μετεώρων κάθε ώρα. H βροχή αυτή ονομάζεται «Bροχή των Περσίδων» επειδή αυτά τα μετέωρα φαίνονται ότι προέρχονται από την κατεύθυνση του αστερισμού του Περσέα και οφείλονται στα σωματίδια της σκόνης που αφήνει πίσω του ο κομήτης Σουίφτ-Tατλ.

Kατά τη διέλευσή τους από τη Γη οι κομήτες αφήνουν πίσω τους διάφορα μικρά σωματίδια σκόνης, τα οποία είναι σχετικά μαζεμένα σε ομάδες που τέμνουν πολλές φορές την τροχιά της Γης.

Oταν η Γη κατά την περιφορά της γύρω από τον Hλιο συναντάει μια τέτοια ομάδα σωματιδίων, συγκρούεται μαζί τους και τότε αυτά εισέρχονται στην ατμόσφαιρά μας με ρυθμό μερικών δεκάδων αντικειμένων την ώρα. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και ιδιαίτερα μετά κάποια πρόσφατη διέλευση ενός κομήτη, αυτός ο ρυθμός μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και τα χίλια μετέωρα την ώρα.

Η ανάφλεξη
Στην περίπτωση, λοιπόν, της «Bροχής των Περσίδων», η Γη μας περιφέρεται στην τροχιά της γύρω από τον Hλιο, συναντάει κάθε Aύγουστο το σύννεφο των σωματιδίων του κομήτη Σουίφτ-Tατλ. Eτσι καθώς η Γη μας τρέχει με 108.000 χιλιόμετρα την ώρα, πέφτει ακάθεκτη πάνω στο σύννεφο των σωματιδίων.

Tα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια, με βάρος ενός γραμμαρίου, χτυπούν τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιράς μας σε ύψος περίπου 100 χιλιομέτρων και αναφλέγονται. H ανάφλεξη αυτή ιονίζει τα γύρω στρώματα της ατμόσφαιρας, σχηματίζοντας έτσι μια φωτεινή σφαίρα 2 έως 3 μέτρων που κινείται με ταχύτητα 30 έως 60 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο. Aυτή τη φωτεινή σφαίρα, λοιπόν, βλέπουμε από τη Γη και ονομάζουμε διάττοντα, μετέωρο ή «πεφταστέρι».

H τελευταία φορά που ο κομήτης των Περσίδων πέρασε από τη γειτονιά της Γης ήταν τον Δεκέμβριο του 1992. Γι’ αυτό πολλοί αστρονόμοι υπολόγισαν ότι η «Bροχή των Περσίδων» το καλοκαίρι του 1993 θα ήταν ιδιαίτερα θεαματική. Kαι πράγματι, τον Aύγουστο του 1993 τις πρωινές ώρες της 12ης Aυγούστου καταμετρήθηκαν πάνω από 500 μετέωρα την ώρα.

Kάθε ημέρα που περνάει, άλλωστε, πάνω από 100 τόνοι λεπτής σκόνης πέφτει πάνω στην επιφάνεια της Γης χωρίς καν να το καταλάβουμε. Yπολογίζεται ότι περίπου 1.000 από αυτούς τους διαστημικούς επιδρομείς είναι αρκετά μεγάλοι ώστε να αντέξουν το ταξίδι μέσα από την ατμόσφαιρα του πλανήτη μας κάθε χρόνο και φτάνουν στην επιφάνεια της Γης ως μετεωρίτες.

Eτσι, αυτές τις δύο πρώτες εβδομάδες του Aυγούστου μην ξεχνάτε να κοιτάζετε πού και πού τον έναστρο ουρανό, ο οποίος θα σας ανταμείψει με το υπέροχο θέαμα των λαμπερών του άστρων και τις αναλαμπές των δεκάδων διαττόντων που θα τον διασχίζουν από τη μία του άκρη στην άλλη. Kαι παρόλο που η σύγχρονη γνώση δεν μας το επιτρέπει, εντούτοις όταν δείτε τη λαμπερή γραμμή που αφήνει πίσω του κάποιο «πεφταστέρι», κάντε και καμιά ευχή! Δεν έχετε να χάσετε και τίποτα!

Aπό το 36 π.X. καταγράφεται η πτώση των Περσίδων

H προϊστορία των Περσίδων είναι μια παμπάλαια ιστορία. H πρώτη καταγραφή τους έγινε το 36 μ.X. από χρονικογράφους στην Kίνα, ενώ αργότερα στη Δύση ονομάστηκαν και «δάκρυα του Aγίου Λαυρεντίου» λόγω της εορτής του στις 10 Aυγούστου. Παρόλα αυτά η επίσημη αναγνώριση ότι αυτοί οι διάττοντες προέρχονται από την κατεύθυνση του αστερισμού του Περσέα έγινε το 1835.

Tέσσερα χρόνια αργότερα έγιναν και οι πρώτοι υπολογισμοί του ρυθμού πτώσης των Περσίδων που έφτασαν τους 160 ανά ώρα. O Tζιοβάνι Σκιαπαρέλι (1835-1910) μελέτησε τις τροχιές των διαττόντων του Aυγούστου και απέδειξε ότι έμοιαζαν με την τροχιά του κομήτη Σουίφτ-Tατλ, που είχε εντοπιστεί στις 16 Iουλίου του 1862 από τον Λούις Σουίφτ στην περιοχή του Mαραθώνα της Nέας Yόρκης. Aυτή μάλιστα ήταν και η πρώτη φορά που μια βροχή διαττόντων συνδέθηκε άμεσα με κάποιον δεδομένο κομήτη και επεξηγεί επίσης την αυξημένη εμφάνιση διαττόντων τις χρονιές 1861-1863.

Eίναι ενδιαφέρον επίσης να αναφέρουμε ότι αυτόν τον κομήτη παρατήρησε επισταμένα και ο τότε διευθυντής του Aστεροσκοπείου Aθηνών Tζούλιους Σμιντ τον Aύγουστο και Σεπτέμβριο του ιδίου χρόνου και υπολόγισε τη μεταβολή της λαμπρότητάς του. Στις αρχές του 1990 ο Mπράιαν Mάρσντεν, ταυτίζοντας αυτόν τον κομήτη με έναν κομήτη που είχε εντοπιστεί το 1737, υπολόγισε ότι ο Σουίφτ-Tατλ θα μας επισκέπτονταν και πάλι τον Δεκέμβριο του 1992. Kαι έτσι έγινε, οπότε και η εμφάνιση των Περσίδων τον Aύγουστο του 1993 ήταν ιδιαίτερα έντονη στις χώρες κυρίως της Eυρώπης και της Aνατολικής Mεσογείου.

H επόμενη πάντως επίσκεψη του κομήτη στη γειτονιά του πλανήτη μας θα αργήσει ακόμη, αφού αναμένεται να προσπεράσει την τροχιά της Γης μας το 2120.

Διονύσης Π. Σιμόπουλου

Και ένα video

Βροχές μετεώρων κατά τη διάρκεια του έτους

Για να βοηθηθείτε στο σχεδιασμό μιας εξόρμησης για την παρατήρηση μετεώρων, παρατίθενται οι καλύτερες ετήσιες εκδηλώσεις του φαινομένου. Όπως τονίσθηκε, το φαινόμενο είναι σχετικά απρόβλεπτο οπότε οι παρακάτω ωριαίοι ρυθμοί είναι οι μέση ωριαίοι που παρατηρούνται σε μια απόλυτα σκοτεινή νύχτα όταν το σημείο εκπομπής είναι στο Ζενίθ του ουράνιου θόλου (Zenithal Hourly Rates - ZHRs).

2-4 Ιανουαρίου, Κουαντρατίδες (Quadrantids):
Η βροχή ακτινοβολείτε από μια περιοχή ανάμεσα στους αστερισμούς του Δράκοντα και του Bοώτη, που παλαιότερα ονομαζόταν Τεταρτημόριο (Quadrant). Το μέγιστο της δραστηριότητας επικεντρώνεται σε διάστημα όχι περισσότερο της μιας νύχτας. Οι αναμενόμενοι ρυθμοί είμαι 10-60 μετέωρα την ώρα, με προσωρινές εξάρσεις που μπορεί να φτάνουν τα 100 ή και περισσότερα.

21-22 Απριλίου, Λυρίδες (Lyrids):
Πρόκειται για μια μάλλον περιορισμένη βροχή (10-15 μετέωρα/ώρα) προερχόμενη από την περιοχή κοντά στο Βέγα της Λύρας. Οι Ρωμαίοι θεωρούσαν τη βροχή μετεώρων ως τον τρόπο των θεών για να τιμούν τους πρόσφατα αποβιώσαντες. Το 1982, η συγκεκριμένη βροχή ήταν περισσότερο έντονη από το σύνηθες.

4-6 Μαΐου, Υδροχοΐδες (Eta Aquarids):
Η συγκεκριμένη βροχή προκαλείται από τα απομεινάρια του πλέον διάσημου κομήτη, του κομήτη του Haley. Η αναμενόμενη βροχή είναι 20 περίπου μετέωρα την ώρα, με σημείο εκπομπής κοντά στο “υδροδοχείο” του Υδροχόου.

28-29 Ιουλίου, Δέλτα Υδροχοΐδες (Delta Aquarids) :
Είναι ίσως η πιο παραγωγική βροχή μετεώρων. Δυστυχώς η έντασή της κατανέμεται σε αρκετά βράδια με αποτέλεσμα παρόλο τον συνολικά μεγάλο αριθμό μετεώρων που πέφτουν, ο ωριαίος ρυθμός να μη ξεπερνά τα 20-25 μετέωρα.

12-13 Αυγούστου, Περσίδες (Perseids):
Οι Περσίδες είναι πιθανόν η καλύτερα παρατηρούμενη βροχή εξαιτίας της μεγάλης έντασής της (50-100 μετέωρα/ώρα) καθώς και για το ότι ο Αύγουστος είναι αρκετά θερμός και πρόσφορος για υπαίθρια παραμονή. Πρόκειται πραγματικά για την ιδανική αρχή κάθε νεοφώτιστου!

21-22 Οκτωβρίου, Ωριωνίδες (Orionids):
Άλλη μία βροχή προερχόμενη από το κομήτη του Halley. Με σημείο εκπομπής κοντά στο τόξο του Ωρίωνα, επιδεικνύει ρυθμούς της τάξης των 20-25 ανά ώρα.

3-13 Νοεμβρίου, Ταυρίδες (Taurids):
Αυτή η βροχή αν και ασήμαντη σε ρυθμούς, (10-15 μετέωρα/ώρα) εμφανίζει μερικά λαμπρά μετέωρα που κινούνται σχετικά αργά. Το σημείο εκπομπής είναι κοντά στις Πλειάδες.

16-20 Νοεμβρίου, Λεωντίδες (Leonids):
Συνήθως χαμηλής έντασης βροχή, οφείλει τη φήμη της στο γεγονός ότι περιοδικά εμφανίζεται με τη μορφή καταιγίδας. Μερικές από αυτές συνέβησαν στο πρόσφατο παρελθόν.

13-14 Δεκεμβρίου, Διδυμίδες (Geminids):
Η ποιο εντυπωσιακή ετήσια βροχή, με συνήθεις ρυθμούς της τάξης των 60-80 μετεώρων/ώρα. Εξαιτίας του ψύχους που συνήθως επικρατεί τις νύχτες του Δεκεμβρίου, μόνο λίγοι συνήθως το βλέπουν καθώς τόσοι είναι πρόθυμοι να το αψηφήσουν. Η βροχή αυτή είναι σημαντική και για το γεγονός ότι προέρχεται από έναν αστεροειδή (τον 3200 Φαέθων) και όχι από κομήτη.

21-22 Δεκεμβρίου, Αρκτίδες (Ursids):
Άλλη μία παραμελημένη βροχή. Όσοι επιχειρήσουν να παρακολουθήσουν το φαινόμενο πρέπει να περιμένουν 15-20 μετέωρα την ώρα, προερχόμενα από την περιοχή της Μικρής Άρκτου.
Επιμέλεια:
Πέτρος Μπογιατζής
Γεωλόγος
Πηγή: Greek Astronomy Club

Μια βάρκα, βουλιάζει στην πισίνα

Αύγουστος. Τελευταίος μήνας του καλοκαιριού. Ας ανεβάσω ένα πιο καλοκαιρινό post. Ας έχει λοιπόν, πισίνα, νερό, βάρκα...

Είναι παγκοσμίως γνωστό το πρόβλημα με τη βάρκα που επιπλέει σε μια πισίνα. Όταν ρίξουμε μια πέτρα στο νερό, η στάθμη του θα ανέβει, θα κατέβει ή θα μείνει αμετάβλητη;
Την ερώτηση αυτή την έκαναν στους George Gamow, Robert Oppenheimer και Felix Bloch-απίστευτα μεγάλα ονόματα στο χώρο της σύγχρονης Φυσικής, όπως και τεράστια "μυαλά"-, οι οποίοι αιφνιδιάστηκαν και απάντησαν όλοι τους λανθασμένα.
Τι συμβαίνει στη στάθμη του νερού αν γίνει μια τρύπα στον πυθμένα της βάρκας και αυτή αρχίζει να βυθίζεται: Αν η στάθμη του νερού αλλάζει πραγματικά, πότε θα αρχίσει αυτή η μεταβολή και, ειδικότερα, μήπως θα αρχίσει τη στιγμή που πρωτοεισέρχεται η βάρκα στο νερό;
Σκεφτείτε το λίγο. Η απάντηση θα δοθεί στο τέλος της ανάρτησης.

Το πρόβλημα αυτό, όπως και άλλα ενδιαφέροντα ερωτήματα με τις απαντήσεις τους δίνονται στο κλασσικό βιβλίο "Το πανηγύρι της Φυσικής". Ένα ενδιαφέρον και χρήσιμο, πραγματικά, βιβλίο που απαντά σε ερωτήματα καθημερινά και το κυριότερο συνδέει τη Φυσική με τα καθημερινά φαινόμενα. Επίσης από τις απαντήσεις του, που δίνονται με απλότητα και σαφήνεια, καταλαβαίνει κανείς πως πολλά φυσικά φαινόμενα δεν είναι απλά και εξηγούνται συνδυάζοντας διάφορους τομείς της φυσικής επιστήμης.

Το πανηγύρι της Φυσικής (2η έκδοση)

The Flying Circus of Physics
Jearl Walker

Λίγα Λόγια για το βιβλίο (Απ' τον εκδοτικό οίκο)
Γιατί η κιμωλία τρίζει στον πίνακα; Γιατί βλέπουμε ένα μόνο ημισφαίριο της Σελήνης; Γιατί επιταχύνει τους τεχνητούς δορυφόρους η αντίσταση του αέρα; Γιατί το ζεστό νερό παγώνει γρηγορότερα από το κρύο; Γιατί, όταν φυσά ο λίβας, συμπεριφέρονται παράλογα οι άνθρωποι, με αποτέλεσμα να αυξάνουν τα αυτοκινητικά δυστυχήματα και τα εγκλήματα; Γιατί όταν περιστρέφετε ένα δίσκο που έχετε βάψει άσπρο και μαύρο τον βλέπετε έγχρωμο;
Το βιβλίο περιλαμβάνει χιλιάδες πρωτότυπα και διασκεδαστικά ερωτήματα που αναφέρονται στον ηλεκτρισμό, τη μηχανική, τη θερμότητα, την ακουστική, την οπτική, την πυρηνική, την αστρονομία, τη μετεωρολογία, τη χημεία, τη βιολογία. Ερωτήματα που προωθούν την κατανόηση αρχών και νόμων της φυσικής επιστήμης μέσα από καθημερινά φυσικά φαινόμενα. Οι απαντήσεις υπάρχουν στο τέλος του βιβλίου και δεν περιέχουν καθόλου τύπους της φυσικής.
Το βιβλίο αυτό έχει καταστήσει παγκοσμίως γνωστό το συγγραφέα του —όχι μόνο μεταξύ των φυσικών— γιατί έχει διαβαστεί μανιωδώς από εκατομμύρια αναγνώστες σε όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα από τις γνώσεις τους στη φυσική. Έχει γίνει μπεστ σέλερ στην Αμερική και έχει μεταφραστεί σε όλες σχεδόν τις γλώσσες.

Η Απάντηση:

Όταν η πέτρα βρίσκεται πάνω στη βάρκα, εκτοπίζει μια ποσότητα νερού, της οποίας το βάρος ισούται με το βάρος της πέτρας. Επειδή όμως η πέτρα έχει μεγαλύτερη πυκνότητα απ' ό,τι το νερό, ο όγκος του νερού που εκτοπίζεται είναι μεγαλύτερος από τον δικό της όγκο. Όταν η πέτρα βρεθεί στον πυθμένα της πισίνας τότε εκτοπίζει μια ποσότητα νερού, της οποίας ο όγκος είναι ίσος με τον όγκο της πέτρας. Στην περίπτωση αυτή, επομένως, η στάθμη του νερού της πισίνας είναι χαμηλότερη από πριν. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην περίπτωση που ανοίγεται μια τρύπα στον πυθμένα της βάρκας: η στάθμη του νερού παραμένει ίδια, εως ότου η βάρκα γεμίσει εντελώς με νερό. Μετά το γέμισμα, η στάθμη του νερού χαμηλώνει!